Socjologiczna charakterystyka współczesności opiera się w zasadniczym stopniu na eksponowaniu dynamiki i zakresu dokonujących się przemian społeczno-kulturowych oraz konsekwencji tychże zmian na poziomie relacji społecznych oraz indywidualnych skutków pojawiających się w wymiarze tożsamościowym. Doświadczenie nieprzewidywalności i ryzyka opisujące specyfikę warunków życia jednostki stawia liczne i różnorodne wyznania, które definiują zdolność radzenia człowieka z oczekiwaniami stawianymi przez społeczeństwo na różnych poziomach ludzkiej egzystencji. W warunkach społeczeństwa późnej nowoczesności czy społeczeństwa ponowoczesnego, uwagę przykuwają konsekwencje wynikające z indywidualizacji życia społecznego, a mianowicie silnie ugruntowana potrzeba ekspresji i autentyczności „ja” jednostki (Riesman i in. 1996; Sennett 2009). Rzeczywistość, w ramach której dezintegracji ulega dotychczasowy, względnie stabilny i przewidywalny porządek instytucjonalny oraz układ punktów odniesienia człowieka pozwalających na samookreślenie i poczucie orientacji, czyni ludzkie biografie refleksyjnym projektem (Beck i in. 2009:11–31). Wymaga to świadomego zaangażowania w proces wytwarzania własnej tożsamości przez osobę oraz koncentracji na samej sobie, własnych emocjach i odnoszonych korzyściach wynikających z ekspresji własnej osobowości w życiu publicznym (Sennett 2009). Jednostki podejmują zatem różne „techniki siebie”, „[…] których celem jest przekształcenie siebie tak, by osiągnąć pewien stan szczęścia, czystości, mądrości, doskonałości czy nieśmiertelności” (Foucault 2000:249).
Celem wystąpienia będzie próba rewitalizacji koncepcji indywidualności Jana Szczepańskiego (Szczepański 1988, 1990), poprzez jej ponowne odczytanie z użyciem koncepcji uważności oraz związanych z tym, coraz częściej stosowanych technik wyrażających troskę dotyczącą osobistego rozwój człowieka. Na ile bowiem wypracowana przez polskiego socjologa, w latach osiemdziesiątych poprzedniego wieku, perspektywa ukazująca ludzki potencjał pozwalający na walkę z cierpieniem i upływającym czasem, stanowić może alternatywę dla oferowanych dziś technik mindfulness oraz przykład niedocenienia zarówno w wymiarze intelektualnym, jak i praktycznego wykorzystania zakorzenionej w naszym kręgu kulturowym wizji rozwoju osobowego człowieka. Istotnym elementem rozważań będzie także kwestia etycznego aspektu indywidualności, która w swej pełnej formie nie jest przejawem egoistycznych czy też egotycznych dążności człowieka, zwłaszcza w kontekście relacji społecznych.
Indywidualność osoby jako źródło radzenia sobie z niepewnością i ryzykiem. Refleksja nad koncepcją indywidualności J. Szczepańskiego w nawiązaniu do współczesnych technik uważności.
Written by ptsadmin
Grupa tematyczna: G82
Tożsamość i adaptacja w zmieniającym się świecie
Słowa kluczowe: Indywidualność, tożsamość, uważność, refleksyjność
Wyłożony
Prelegent: Tomasz Leszniewski