W czerwcu 2022 na Warszawskiej Hali Expo odbędzie się wydarzenie z udziałem popularnego kanadyjskiego profesora psychologii Jordana Petersona zatytułowane „Beyond Order”. Tytuł wystąpienia nawiązuje do tekstu Petersona z 2021 nazwanego: „Beyond Order: 12 More Rules for Life”, zaś samo zdarzenie jest elementem cyklu wykładów promujących nową książkę Kanadyjczyka. Peterson – będący autorem trzech książek – zrobił zawrotną karierę na internetowej platformie Youtube. Jego wystąpienia posiadają miliony wyświetleń i setki komentarzy, zaś sama postać nierzadko wzbudza kontrowersje. Można zaryzykować hipotezę głoszącą, że w obrębie środowiska akademickiego postać Jordana Petersona jest niespotykanym wcześniej fenomenem socjologicznym. Przykład warszawskiego wykładu jest zaś dobrą ilustracją tego zjawiska. Samo wydarzenie promowane jest przez firmę Eventim zajmującą się sprzedażą koncertowych biletów. Spotkanie odbędzie się w wielkim centrum kongresowym, zaś możliwość wzięcia w nim udziału to koszt porównywalny z ceną biletu na koncert popularnych artystów muzyki popowej. Za wyjątkiem Slavoja Žižka– z którym Peterson odbył debatę 19 kwietnia 2019r. w Toronto – żaden intelektualista nie cieszył się równie wielką popularnością. Publiczność akademików ogranicza się najczęściej do kilkunastu lub kilkudziesięciu słuchaczy, składa się z uczestników wykładów i spotkań seminaryjnych. Tymczasem internetowe wykłady Petersona oglądały i wciąż oglądają miliony ludzi. Wyjątkowa kariera profesora z Toronto zachęca do postawienia pytania o przyczynę jego popularności. Zdaniem samego Petersona tajemnica jego sukcesu skrywa się w zaproponowanej przez Kanadyjczyka narracji. W książce z 1999 roku zatytułowanej „Mapy sensu. Architektura przekonań” Peterson restaurował zdewaluowaną przez postmodernizm kategorię sensu i ujmował ją jako kierunek ludzkiej orientacji w rzeczywistości. Obserwacje te kontynuował w popularyzatorskiej formule w książce z 2018 roku zatytułowanej „12 życiowych zasad. Antidotum na chaos”. W dziele tym Peterson zaproponował dwanaście praktycznych zasad oferujących współczesnemu człowiekowi szansę odnalezienia się w przytłaczającej go rzeczywistości. Tytułowy chaos można również postrzegać jako metaforę krytykowanego przez Kanadyjczyka postmodernizmu, który w ujęciu Francisa Lytoarda postulował krytykę pojęcia wielkich narracji. W swoim własnym mniemaniu Peterson oferował zaś „odtrutkę” na wywodzący się stąd relatywizm, który zdominował kulturę Zachodnich społeczeństw żyjących na przełomie dwudziestego i dwudziestego pierwszego wieku. Kanadyjczyk oferował nowy rodzaj narracji, sięgającej jednak do stosowanych w przeszłości pojęć takich jak: prawda, sens i autentyzm. Jego książka była czasem krytykowana jako przykład wulgaryzacji problematyki filozoficznej, porównywano ją również do komercyjnych narracji „coachingowych”, spopularyzowanych przez influencerów i celebrytów. Istotnie Kanadyjski profesor proponował swoim czytelnikom pewien zestaw reguł, które niosły z sobą obietnicę lepszego życia, oferowały człowiekowi możliwość skonstruowania auto-narracji, pozwalającej ugruntować na nowo własne miejsce w otaczającym świecie. Jednocześnie Peterson restaurował w ten sposób zanikający w filozofii motyw dydaktyczny, obecny już w czasach Sokratejskich. We współczesnych społeczeństwach Zachodnich formę opowieści dydaktycznej przywłaszczyły sobie narracje coachingowe, co jednak nie powinno narzucać krytycznej oceny propozycji Petersona. W ramach wystąpienia zamierzam przyjrzeć się zarysowanym tu aspektom zjawiska narracyjności związanym z postacią Jordana Petersona. Przedstawię jego propozycję światopoglądową jako przykład opowieści oferującej współczesnemu człowiekowi możliwość ugruntowania w rzeczywistości. Spojrzę zatem na socjologiczny fenomen sukcesu Petersona jako ilustrację aktualności problematyki „storytellingu”.
Fenomen Jordana Petersona jako przykład aktualności problematyki storytellingu
Written by ptsadmin
Grupa tematyczna: G76
Storytelling. Opowieści o współczesnym świecie
Słowa kluczowe: narracja, coaching, sens, wielka narracja, postmodernizm
Prelegent: Filip Gołaszewski