Referat będzie efektem rozpoczynającego się w tej chwili badania jakościowego dotyczącego roli grup pośredniczących w procesach osiedleńczych Białorusinów i Tatarów krymskich w Białystoku przygotowanego przez większy zespół badawczy (w skład zespołu wchodzą: Kamil Łuczaj, Janusz Mucha, Karolina Radłowska, Katarzyna Winiecka i ja). W jego ramach znajdą się analizowane przeze mnie zagadnienia związane z przemianami tożsamości migrantów. W projekcie stawiam(y) następujące dwa ogólne pytania badawcze. Jakie procesy związane z redefinicją tożsamości migrantów sprzyjają zakotwiczeniu społecznemu i prowadzą do przyjęcia strategii adaptacyjnych sprzyjających integracji społecznej a jakie te zjawiska osłabiają? Jak na te procesy wpływa proces konstruowania tożsamości hybrydowej?
Procesy związane z rekonstruowaniem tożsamości są, jak wiadomo, zjawiskami bardzo złożonymi. Obejmują one z jednej strony kilka podstawowych wymiarów tożsamości (indywidualny, społeczny, strukturalny (ról społecznych, ról-tożsamości), kulturowy), z drugiej zaś nie są związane jedynie z samą migracją – wpływają na nie rozmaite ogólne procesy społeczne, które stanowią dla nich kontekst. W związku z tym zjawisku redefinicji tożsamości migrantów będę się (w miarę możliwości) przyglądać w optyce wielowymiarowej, poszukując odpowiedzi na następujące pytania szczegółowe: czy w obliczu migracji badani mają poczucie spójnej koncepcji siebie, czy też raczej kryzysu tożsamości?, jakie zabiegi, praktyki stosują by ten kryzys łagodzić, co pogłębia poczucie kryzysu, co go osłabia?; czy w odczuciu badanych migracja miała duży wpływ na ich poczucie tożsamości?; czy była to zmiana rewolucyjna, czy ewolucyjna?, jak ją oceniają, czy była to zmiana na dobre?; czy w wyniku migracji pojawiły się nowe grupy odniesienia charakteryzujące badanych?; czy są to grupy ułatwiające procesy adaptacji społecznej?; czy relacje z tymi grupami (nie musi to być uczestnictwo) powodują wzrost czy spadek samooceny badanych?; co badani myślą o redefinicji swojego miejsca w strukturze społecznej? czy zyskali czy stracili w wyniku migracji?; jaki ich zdaniem ma to wpływ na procesy adaptacji i zakotwiczenia (i czy w ogóle ma:)? co (kto) mogłoby być pomocne w ich sytuacji?; co utrudnia adaptację w tym wymiarze?