Wdrożenie koncepcji niezależnego życia stawiającej za cel uznanie praw osób z niepełnosprawnością na równi z innymi osobami wraz z usługami asysty osobistej radykalnie przyczyni się do zmiany pozycji osób z niepełnosprawnością w społeczeństwie. Jednak proces wprowadzania postulowanych rozwiązań nie jest procesem łatwym, nie tylko z uwagi na ogromne koszty, ale również wymaga od władz publicznych rozwiązania wielu problemów organizacyjnych oraz uwzględnienia różnorodnych często odmiennych postulatów zgłaszanych przez interesariuszy instytucjonalnych, jak i środowiska osób z niepełnosprawnościami i ich rodziny.
Współcześnie administracja państwowa tworzy systemy wsparcia dla poszczególnych kategorii społecznych i rozlicza ich efekty w oparciu o dokumenty strategiczne. Znamy różne typy strategii: racjonalne, emergentne czy symboliczne. Każdy z nich dopasowany jest do odmiennych uwarunkowań rzeczywistości społecznej, chociaż zazwyczaj biurokracje sięgają po strategie racjonalne, które powinny być stosowane w stabilnych i przewidywalnych okolicznościach – zatem nie przystają do dynamiki i burzliwości czasów obecnych.
W swoim referacie chciałybyśmy zwrócić uwagę na konieczność uwzględnienia w diagnozach i przy projektowaniu systemów wsparcia ideologicznych i aksjologicznych przekonań podmiotów zbiorowych uczestniczących w tworzeniu i realizacji wsparcia lub będących jego odbiorcami. Na przykładzie tworzenia polskiej i norweskiej strategii na rzecz osób z niepełnoprawnościami w odniesieniu do asystencji osobistej wykażemy napięcia wynikające ze „starcia” społecznego aktywizmu oraz racjonalności biurokratycznej, widocznej na poziomie rządowym i samorządowym. Jednocześnie interesować nas będą rzeczywiste skutki wdrażanych strategii w kontekście realizacji postulatów niezależnego życia z uwzględnieniem odmiennych kontekstów społeczno-kulturowych, co istotne jest w diagnozowaniu zastosowanych rozwiązań i postulowaniu nowych. Dodatkowym czynnikiem uwzględnionym w analizach będzie wpływ pandemicznej i postpandemicznej rzeczywistości na ujawnione i potencjalne potrzeby odbiorców wsparcia.
Analizy zostaną oparte na wynikach badań empirycznych zgromadzonych w ramach projektu pn. „Polityki prowadzenia niezależnego życia w Polsce i Norwegii na przykładzie polityki aktywizacji zawodowej i zatrudnienia niepełnosprawnych studentów i absolwentów szkół wyższych” (2019-2022), realizowanego w ramach Funduszu Współpracy Dwustronnej, Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2014-2021 (operator – Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju) oraz na dokumentach strategicznych dotyczących wdrażania usług asysty osobistej w Polsce i Norwegii.