Nowy instytucjonalizm, który przypisuje kluczowe znaczenie instytucjom w kształtowaniu życia społecznego, to szybko rozwijający się nurt w szeroko definiowanych naukach społecznych. Jednakże pomimo rosnącego nim zainteresowania w ekonomii, naukach politycznych, prawnych, o zarządzaniu i teorii organizacji, jak również antropologii, lingwistyce i socjologii, jego dorobek wciąż wydaje się względnie słabo reprezentowany w podejmowanych w Polsce badaniach w obrębie nauk socjologicznych. Po części wiąże się to z niezgodnościami definicyjnymi i relatywnie niewielką integracją różnych perspektyw neoinstytucjonalnych wynikających ze zróżnicowanych podstaw paradygmatycznych, zorientowania na różnorodne główne problemy badawcze oraz stosowane metody. W rezultacie dysponujemy ograniczonym materiałem z badań empirycznych.
W proponowanym referacie przedstawimy innowacyjne podejście analityczne do badania wpływu interesów grupowych pracodawców na migracje pracownicze odwołujące się do Nowej Ekonomii Instytucjonalnej (NEI) i jej fundamentalnych pojęć. Wybrana perspektywa, łącząca podejścia socjologiczne, politologiczne i ekonomiczne, umożliwia uwzględnienie trzech poziomów analizy (makro, mezo i mikro) dzięki wykorzystaniu modelu zmiany instytucjonalnej i trwałości instytucji zaproponowanej przez O.E. Williamsona (2000). Wynikiem tego jest podjęta próba adaptacji modelu do przedstawienia roli interesów grupowych na rynku pracy oraz w migracjach pracowniczych. Przyjrzymy się wszystkim potencjalnym poziomom wpływu, od norm społecznych i instytucji nieformalnych, przez środowisko instytucjonalne i relacje między graczami na rynku pracy, a kończąc na alokacji zasobów w gospodarce. Wskażemy możliwości wykorzystania metod badań jakościowych, takich jak analiza dyskursu politycznego (Political Discourse Analysis – PDA), wywiady pogłębione oraz jakościowa analiza dokumentów (Qualitative Document Analysis – QDA) do badania kontekstów instytucjonalnych zróżnicowanych pod względem cech systemu gospodarczego – liberalnego lub koordynowanego oraz aksjomatów polityki migracyjnej – ekspansjonistycznej i restrykcyjnej. Ponadto zaprezentujemy wypracowane procedury analityczne służące weryfikacji hipotez w zanurzeniowym projekcie wielokrotnego studium przypadku. Poddamy również dyskusji wyzwania stojące przed badaczami wykorzystującymi różne metody gromadzenia i analizy różnego rodzaju danych jakościowych w badaniach porównawczych.