Praca naukowa, którą chciałbym zaprezentować, jest pierwszą publikacją z serii artykułów poświęconych radykalizacji pn. „Radykalizacja. Studium z socjologii. Między regulacją społeczną a integracją społeczną”. Cykl ten stanowi próbę analizy procesu radykalizacji w oparciu o teorię Émile’a Durkheima, a więc poza dominującym nurtem badań prowadzonych w tym obszarze, które zwykle odwołują się do teorii ruchów społecznych. W pierwszym artykule chciałabym przyjrzeć się uzasadnianiu przemocy politycznej, natomiast w kolejnych artykułach przyjrzę się występowaniu skrajnie prawicowych protestów i aktów terroru. Wybór uzasadniania przemocy politycznej jako zmiennej zależnej podyktowany jest z jednej strony chęcią uchwycenia wczesnych etapów radykalizacji (które odnoszą się w większym stopniu do opinii niż działań), a z drugiej strony uznawany jest w literaturze za kluczowy dla radykalizacji.
Podobnie jak w innych artykułach z tej serii, wyjaśniam uzasadnianie przemocy politycznej, wykorzystując ramę teoretyczną inspirowaną przełomową książką Émile’a Durkheima o samobójstwie, która obejmuje wymiary regulacji społecznej i integracji społecznej. Będę traktował regulację społeczną jako kontinuum pomiędzy brakiem lub konkurującymi ze sobą porządkami normatywnymi (anomia) a opresyjnym narzucaniem norm (fatalizm). Z kolei integrację społeczną będę rozumiał jako napięcie między altruizmem, tj. stanem normatywnym, w którym jednostka podporządkowuje własne cele celom zbiorowym, a egoizmem, kiedy dominuje skrajny indywidualizm.
Empiryczną część pracy stanowić będzie model wielopoziomowy zbudowany na podstawie danych z European Values Study, w którym wyjaśnię uzasadnienie przemocy politycznej w Europie za pomocą wskaźników mierzących regulację społeczną i integrację społeczną, skonstruowanych za pomocą zestawu stwierdzeń odnoszących się m.in. do akceptacji zachowań związanych z dobrem publicznym (takich jak oszukiwanie na podatkach czy unikanie opłat za przejazd komunikacją miejską) czy przywiązania do kraju.
Rozstrzygnięcie zależności pomiędzy radykalizacją a regulacją społeczną i integracją społeczną wydaje się ważne, zarówno z punktu widzenia potrzeb badań podstawowych jak i stosowanych. Umożliwi ono stwierdzenie w jakim stopniu proces radykalizacji odwołuje się do odrzucenia normy społecznej, jaką niewątpliwie jest zakaz stosowania przemocy w celu wpływania na sprawy publiczne, a w jakim stopniu odnosi się do gry czynników, które wypychają jednostki ze społeczeństwa i przyciągają je do środowisk ekstremistycznych. Wyrażam nadzieję, że wskazówki płynące z tego badania pozwolą zaprojektować trafniejsze programy przeciwdziałające radykalizacji, które powinny obejmować odpowiednią mieszankę środków regulujących i integrujących jednostki zagrożone tym procesem.