Przed kilku laty zebraliśmy z mymi kolegami materiał, dotyczący nowych ruchów społecznych, opatrzonych pozytywnymi lub negatywnymi etykietkami społecznymi. Z jednej strony antydemokratyczne ruchy nacjonalistyczno-katolickie, z drugiej – Obywatele RP i ruchy feministyczne.
Opracowując po raz pierwszy materiał badawczy 4 ruchów społecznych chciałbym odpowiedzieć na pytanie: czy postulaty tych ruchów można uznać za „radykalne”? Jakie czynniki mogły wpłynąć/wpłynęły na radykalizm ich żądań? Jak kształtowała się ideologia tych ruchów i jak dalece radykalizowała postawy uczestników? Pytanie o ideologię uważam za szczególnie ważne, bo chcę ją ująć w postaci złożonego i groźnego fenomenu, tak, jak np. ujmowała to Hannah Arendt. A więc jako tworu poznawczego i społecznego zarazem, głęboko modyfikującego postawy i umysłowość podlegających jej ludzi. Obraz świata, jaki kreują tak pojmowane ideologie, nie tylko reguluje poznawczo umysły ludzi, ale wpływa na emocje, skierowane na innych aktorów i obiekty społeczne. Być może da się odpowiedzieć na pytanie, czy ruchy opowiadające się za różnymi, a wręcz opozycyjnymi wobec siebie wartościami, wykazują podobieństwa w ideologicznej regulacji zachowań i umysłów uczestników, czy też ideologie, oparte o różne hierarchie wartości, działają odmiennie na uczestników społecznych działań? Byłby to interesujący wynik badawczy, choć nasza próba nie była zbyt duża. Materiał badawczy składa się z zapisu kilkudziesięciu wywiadów oraz 4 FGI, co pozwala też na analizę czynników osobowościowych, a może raczej sytuacji życiowych poszczególnych osób, które miały wpływ na włączenie się w taki, a nie inny ruch społeczny. Przyjmuję w punkcie wyjścia rozważania Stanisława Ossowskiego, że nie tyle atrakcyjność i znajomość treści ideologii, ale wiele specyficznych czynników życiowych włączają ludzi w określone działania społeczne. Ale włączenie się w działanie, identyfikacja z celami grupowymi wpływa na przyswajanie treści ideologii i przemiany postaw.
Analiza dotyczyć będzie następujących ruchów: ONR, ruchy antyaborcyjne, Obywatele RP i ruchy feministyczne.