Referat będzie przedstawieniem stanu badań nad wpływem ruchów ekologicznych i klimatycznych w Polsce na kształtowanie polityki na poziomie samorządowym i krajowym. Przyjmuję perspektywę analizy struktur możliwości politycznych – dynamicznych ram, które warunkują (nie)skuteczność aktorów zaangażowanych w tworzenie i implementowanie określonych polityk. Referat opiera się na stanie badań i prac nad doktoratem w metodologii etnografii wielostanowiskowej. Przedstawię analizę dotychczasowo zgromadzonego materiału – analizy medialnej tradycyjnej i social mediów, wywiadów jakościowych z przedstawicielami ruchów społecznych, decydentami i ekspertami, obserwacjami etnograficznymi.

Tradycja badań socjologicznych nad ruchami ekologicznymi w Polsce sięga lat 80 i prac m.in. Piotra Gilińskiego, czasów transformacji i przełomu XX i XXI w. Zainteresowanie naukowe tą częścią aktywności obywatelskiej spadło po brakach politycznych sukcesów Partii Zielonych w latach dwutysięcznych.Tymczasem w ostatniej dekadzie pojawiły się wzmożone ruchy społeczne, które dotykały kwestii ochrony środowiska. Chcę skupić uwagę na dwóch typach: Alarmach Smogowych, poczynając od założenia Krakowskiego w 2012 r. i na nowych, młodzieżowych ruchach klimatycznych działających od 2018 r. (Extinction Rebellion czy Młodzieżowy Strajk Klimatyczny).

Proponuję socjologiczny namysł nad tymi dwoma typami ruchów w porównaniu między nimi. Odnoszę się do działań politycznych mających na celu włączenie swoich postulatów do bezpośrednich działań legislacyjnych i implementacyjnych polityki prośrodowiskowe. Można zaobserwować pewien konsensus opinii publicznej na temat względnego sukcesu działalności Alarmów Smogowych – na poziomie lokalnym np. w Uchwale Antysmogowej w Krakowie, jak i centralnym (m.in. program „Czyste Powietrze”). Z kolei nowe, młodzieżowe ruchy po niemal 4 latach działalności przyniosły mniej widoczne i jednoznaczne skutki polityczne (np. zorganizowanie panelów klimatycznych w Warszawie czy Krakowie) bez wyraźnych sukcesów na poziomie krajowym.

Badanie wpływu obu typu ruchów społecznych na kształtowanie i implementowanie polityk klimatycznych przeprowadzane jest w ramach metodologii etnografii wielostanowiskowej. Zakłada ona odejście od pojedynczej badanej perspektywy lokalnej, stawianej w opozycji do tego, co globalne, skupia się na wyznaczaniu sieci stanowisk połączonych relacjami władzy, z których każde jest badane jako miejsce właściwych praktyk społecznych.

W trakcie wstąpienia chciałbym przedstawić wnioski z analizy następujących materiałów: zastanych dyskursywnych (zarówno z mediów tradycyjnych, jak i social mediów [Facebook]), wywiadów jakościowych z przedstawicielami działaczy ruchów (grono najbardziej zaangażowane), dalszego, wspierającego otoczenia, jak również decydentów na poziomie lokalnym i krajowym oraz z ekspertami od polityk antysmogowych, środowiskowych.

Zebrany materiał, stanowiący część całego planowego w badaniu, pozwala wyróżnić główne struktury możliwości politycznych w odniesieniu do polityki antysmogowej, jak i tej dotyczącej przeciwdziałaniu skutkom katastrofy klimatycznej. Podstawowymi pytaniami badawczymi, na które przedstawię wstępne odpowiedzi to:
• jaki był proces uformowania centralnych problemów dla ruchów społecznych i kiedy stają się polityczne dla zaangażowanych aktorów;
• jak próbują osiągać powzięte cele – wpłynąć na kształtowanie polityk środowiskowych/sfery politycznej dotyczącej ekologii czy klimatu;
• które działania i procesy są kluczowe dla ich istnienia i skuteczności?
Chciałbym również przedstawić wstępny model wskazujący na stopniową zmianę tejże w ciągu ostatniej dekady – m.in. pod wpływem działalności wspomnianych ruchów.

Wygłoszenie referatu traktuję nie tylko jako okazję do podzielenia się wynikami dotychczasowych badań, ale przede wszystkim miejsce na zebranie opinii środowiska naukowego i udoskonalenie dalszych działań badawczych.