Kształcenie w ponadpodstawowych szkołach pozwalajacych uzyskać dyplomy zawodowe kończy co roku blisko 150 tys. osób. Dodatkowo ponad 50 tys. kończy edukację w szkołach policealnych, które także pozwalają zdobyć taki dyplom. Dyplomy zawodowe można obecnie uzyskać w ponad 200 zawodach, jednak powiązane jest to z koniecznością zdawania kilku egzaminów potwierdzających kwalifikacje. W efekcie co roku Okręgowe Komisje Egzaminacyjne (OKE) przeprowadzają setki tysięcy egzaminów zawodowych w setkach kwalifikacji. Informacje o liczbie osób zdobywających dyplomy zawodowe w kolejnych latach publikowane są przez OKE, jednak do ubiegłego roku nie można ich było powiązać bezpośrednio z liczbą absolwentów szkół branżowych kończących naukę. Ograniczeniem był brak możliwości powiązania danych z Systemu Informacji Oświatowej (w których jest informacja o tym, kto został w danym roku absolwentem szkoły kształcącej zawodowo) z danych z OKE (w których jest informacja o tym, kto uzyskał dyplom zawodowy).
Sytuacja ta zmieniła się w ubiegłym roku wraz ze zmianami ustawowymi i realizacją przez Instytut Badań Edukacyjnych (IBE) pierwszej edycji monitoringu karier absolwentów szkół ponadpodstawowych. Uruchomiony w 2021 roku, monitoring karier jest rozwiązaniem systemowym, w którym zamiast danych sondażowych wykorzystywane są dane gromadzone w rejestrach publicznych. Na potrzeby monitoringu corocznie pozyskiwane są dane z Systemu Informacji Oświatowej, Okręgowych Komisji Egzaminacyjnych, systemu POLON oraz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych – dane są pozyskiwane i anonimizowane przez Informatyczne Centrum Edukacji i Nauki, a następnie analizowane przez IBE.
W efekcie realizacji monitoringu stało się zatem możliwe nie tylko ustalenie jaki odsetek absolwentów szkół kształcących zawodowo uzyskał dyplom zawodowy lub potwierdzenie zdobycia części kwalifikacji zawodowych ale także sprawdzenie tego czy i jak posiadanie tego rodzaju dokumentu wpływa na ich losy edukacyjno-zawodowe. Okazuje się, że w zależności od typu szkoły dyplomy zawodowe uzyskuje pomiędzy 40% a 70% absolwentów. Zaobserwować można także znaczne zróżnicowanie ze względu na takie charakterystyki jak zawód czy branża ale także region zamieszkania czy płeć absolwenta.
Sama skala zjawiska związanego z brakiem uzyskania dyplomu zawodowego jest interesującym zagadnieniem. Nie mniej interesujące wydaje się jednak także to, czy uzyskanie dyplomu zawodowego lub części kwalifikacji zawodowych (składających się na ten zawód) wpływa na sytuację edukacyjno-zawodową absolwentów (np. kontynuowanie nauki, podejmowanie pracy, czy też pozostawanie osobą bezrobotną). Warte sprawdzenia jest także to czy i jak uzyskanie (bądź brak) dyplomu wpływa na trajektorie losów absolwentów w okresie kilkunastu miesięcy od ukończenia szkoły. Będzie to główny temat planowanego referatu.
Poza walorami poznawczymi związanymi bezpośrednio z tematem wystąpienia, referat ma także zwrócić uwagę na potencjał danych administracyjnych jako źródła informacji pozwalających nie tylko wspierać projektowanie i ewaluację polityk publicznych ale także służących weryfikacji hipotez badawczych formułowanych na gruncie socjologii edukacji.