W oparciu o badania przeprowadzone wśród pracowników naukowych zatrudnionych na polskich uniwersytetach autor proponuje model procesu określanego potocznie jako współpraca nauki z otoczeniem społeczno-gospodarczym. Wykorzystując teorię systemową Niklasa Luhmanna ta współpraca skonceptualizowana została jako komunikacja intersystemowa zapośredniczona przez złożone procedury translacyjne. Takie ujęcie rzuca nowe światło na tzw. obustronny transfer wiedzy między nauką i otoczeniem, który często bywa określany jako wzajemnie korzystny.
Badania empiryczne pokazują, że z różnych przyczyn praktyki takie nie zawsze są produktywne z punktu widzenia nauki. Współpraca napotyka zwykle szereg problemów natury komunikacyjnej i organizacyjnej, co wydaje się w dużym stopniu powodować, że nie jest ona zgodna ani z racjonalnością wewnętrzną nauki rozumianej jako system komunikacyjny, ani uniwersytetu rozumianego jako system organizacyjny, ani też naukowców, którzy działają w złożonym instytucjonalnym kontekście. Wnioski z badań uświadamiają, że próby zwiększania zakresu współpracy nauki z jej otoczeniem w Polsce powodują szereg problemów i sprzeczności wewnątrz złożonego systemu nauki, przez co reformy uniwersytetów zmierzające w tym kierunku napotykają znaczny opór wynikający nie tylko z przywiązania naukowców do liberalnego (humboldtowskiego) wyobrażenia na temat tożsamości uniwersytetu i i jego miejsca w społeczeństwie, ale także z racjonalnej kalkulacji korzyści i kosztów takich działań.