Celem wystąpienia jest przedstawienie modelu teoretycznego krążenia wiedzy opartego na fundamentach tzw. teorii praktyk społecznych, a także jego empiryczna ilustracja.
Krążenie wiedzy między kontekstem społecznym, w którym powstaje, a kontekstem, w którym jest używana (np. między naukami o społeczeństwie a sfera publiczną), jest często opisywana w kategoriach transferu wiedzy i metafora ta jest dziś dominująca, zarówno w dyskursie publicznym jak i w niektórych obszarach badań naukowych (np. zarządzaniu). Jednak społecznie zorientowane badania nad wiedzą pokazują, że jest to ujęcie uproszczone, zbyt linearne, marginalizujące rolę społecznych czynników i operujące niesocjologicznym rozumieniem fenomenu wiedzy. Pojęcie transferu wiedzy próbowano zastąpić modelem translacji, wywodzącym się z teorii aktora-sieci, jednak te konceptualizacje również pozostawiły wiele wątpliwości teoretycznych, a jednocześnie były mniej przydatne w praktyce modelowania przepływów wiedzy.
Ciekawą alternatywą teoretyczną do wspomnianych ujęć wydaje się współczesna generacja teorii praktyk społecznych (Schatzki, Shove, Nicollini, Gherardi, Jarzabkowska). Proponowany w tym wystąpieniu model teoretyczny rozwija elementy koncepcji dynamiki praktyk społecznych (Shove Pantzar, Watson 2012) i zakłada, że krążenie wiedzy jest procesem obejmującym tworzenie „pakietów epistemicznych” oraz ich integrację z praktykami, w których napływająca wiedza ma być używana. Ujęcie to pozwala traktować krążenie wiedzy jako zjawisko relacyjne, powiązane nie tylko z inherentnymi właściwościami wiedzy, ale także z jej dostosowaniem do kontekstu, w którym ma zostać użyta. Samo dostosowanie wynika z kolei z odpowiedniości między znaczeniami, kompetencjami oraz narzędziami i technologiami obecnymi w praktykach, do których wiedza dociera – i może być dynamicznym efektem złożonych wysiłków i firm współpracy między twórcami i odbiorcami wiedzy. Innymi słowy, o powodzeniu lub niepowodzeniu praktycznego zastosowania wiedzy decyduje nie tyle jej epistemiczna wartość, co dostosowanie do kontekstu, w którym ma funkcjonować.
Zarysowany model teoretyczny zostanie zilustrowany materiałem empirycznym zebranym w trakcie rozbudowanego studium procesów wytwarzania i używania wiedzy w obszarze tzw. user experience research (50 wywiadów pogłębionych, 4 tygodnie obserwacji a organizacjach, analiza materiałów zastanych). Jest to obszar badań komercyjnych mających na celu poznanie ludzkich zachowań, reakcji i nawyków w celu projektowania dostosowanych do nich produktów i usług (głównie cyfrowych). Badania prowadzone w tym obszarze są wykorzystywane na szeroką skalę przez firmy technologiczne – i choć w wielu przypadkach są przyjmowane z entuzjazmem, w niektórych środowiskach traktowane są z rezerwą mimo „obiektywnej” przydatności. Proponowany model teoretyczny pozwala wyjaśnić – odpowiednio: sukces praktyczny lub jego brak – tego rodzaju wiedzy, a wyniki proponowanego studium mogą – jak się wydaje – być ekstrapolowane na wiele innych obszarów, w których krążenie wiedzy napotyka trudności.
