Zmiany technologiczne oddziałują na różne obszary życia i działalności człowieka, wpływając na kształtowanie się nowego paradygmatu rozwojowego – gospodarki opartej na wiedzy i potencjale intelektualnym. Rozwiązania informatyczne, Internet Wszechrzeczy (Internet of Everything), automatyzacja oraz wykorzystanie sztucznej inteligencji (artificial intelligence) i algorytmów uczenia maszynowego (machine learning) wyznaczają nowy porządek normatywny, w którym ważne stają się specjalistyczna wiedza, kompetencje i kwalifikacje. Interdyscyplinarność terminów kwalifikacje i zatrudnienie jest widoczna w kontekście zmian zachodzących na rynku pracy.

W trakcie wystąpienia przedstawione zostaną wyniki badań własnych zrealizowanych na potrzeby rozprawy doktorskiej pt. „Kwalifikacje i zatrudnienie wobec zmian technologicznych” (2022 r.). Realizacja badań własnych pozwoliła na ukazanie oczekiwań badanych pracodawców wobec kwalifikacji posiadanych przez nowo zatrudnianych młodych pracowników (termin opracowany w oparciu o trajektorię nowego pracownika w zakładzie przemysłowym autorstwa Krzysztofa Koneckiego). Badani przedsiębiorcy z branży budowlanej, transportowej i nowych technologii, mimo różnic względem głównego obszaru prowadzonej działalności mierzą się z podobnymi problemami. Wśród najczęściej wskazywanych trudności wymieniano brak pracowników o pożądanych kwalifikacjach, poszerzającą się lukę kompetencyjną, zmiany pokoleniowe zachodzące na rynku pracy, a także „starzenie się kwalifikacji” (dekwalifikacja). Kluczowe znaczenie w zatrudnieniu odgrywają kwalifikacje specjalistyczne, a nawet hiperspecjalistyczne.

Zgromadzony materiał badawczy pozwolił na określenie kwalifikacji najbardziej pożądanych od zatrudnianych młodych pracowników, a także zidentyfikowanie wspólnych kategorii pojęciowych. W trakcie wystąpienia omówiony zostanie wyodrębniony na podstawie badań „trójkąt kwalifikacji”, który stanowić może kierunek kształcenia młodych i obecnych pracowników. Analiza zostanie uzupełniona o rekomendacje dotyczące możliwości wprowadzenia zmian w kształceniu uczniów i studentów – przyczyniając się do minimalizacji niedoborów kadrowych w przyszłości, jak również wpływając na zwiększenie świadomości młodych osób dotyczącej rynku pracy i zatrudnienia. Adaptowanie nowych technologii w sferze gospodarczej i społecznej będzie postępować jeszcze szybciej niż dotychczas, na co wskazują m.in. wyniki krajowych i międzynarodowych badań dotyczących kwalifikacji i zatrudnienia. Szczególnie ważne staje się wyznaczenie kierunków i obszarów kształcenia odpowiadających rynkowi pracy przyszłości.