Podział zawodów na „kobiecie” i „męskie” (zarówno w sferze stereotypu jak i faktycznego składu grupy zawodowej) jest jednym z przejawów nierówności na rynku pracy. Wiąże się on częściowo z segregacją poziomą, gdyż „kobiece” zawody/branże zazwyczaj charakteryzują się niższym poziomem wynagrodzeń, gorszymi warunkami pracy oraz niższym prestiżem niż „męskie” (Bettio et al. 2009). Podział na „kobiece” i „męskie” zawody związany jest ze stereotypowo przypisywanymi każdej z płci cechami i wrodzonymi kwalifikacjami (He et al. 2019). W przypadku zawodów „męskich” są to cechy takie jak siła fizyczna, wytrzymałość czy racjonalne myślenia, w przypadku zawodów „kobiecych” natomiast kompetencje emocjonalne czy umiejętność postępowania z dziećmi.
Bardzo ciekawym zagadnieniem w kontekście tego podziału są losy jednostek, które zdecydowały się na pracę w zawodzie niezgodnym ze stereotypem ich płci. Kobiety pracujące w zawodach stereotypowo „męskich” i mężczyźni pracujących w zawodach stereotypowo „kobiecych” stanowią swoiste „przypadki skrajne” pozwalające na uchwycenie zależności pomiędzy płcią a sytuacją na rynku pracy a także wpływa stereotypu na życie zawodowe jednostki. Należy tutaj podkreślić, że tematyka zawodowych mniejszości płciowych była poruszana w dotychczasowych badaniach głownie w sposób fragmentaryczny, to jest z ograniczeniem do jednej płci lub konkretnej grupy zawodowej. W jednym z nielicznym projektów, który brał pod uwagę zarówno kobiety jak i mężczyzn (kobiety w wojsku oraz pielęgniarzy) Christine Williams stwierdziła, że w obu przypadkach struktura pracy jak i działania grupy zawodowej są ukierunkowane na zachowanie męskości mężczyzn w zawodach sfeminizowanych i kobiecości kobiet w zawodach zmaskulinizowanych (Williams 1989). Późniejsze badanie dotyczące wsparcia na które zawodowe mniejszości płciowe mogą liczyć w miejscu pracy, pokazało że mężczyźni w zawodach sfeminizowanych mogą liczyć na lepsze traktowanie, podczas gdy kobiety w zawodach zmaskulinizowanych narażone są na dyskryminację. (Taylor 2010). Z lepszą pozycją mężczyzn w zawodach sfeminizowanych łączy się również zjawisko „szklanych ruchomych schodów” oznaczającego ułatwioną drogę mężczyzn w sfeminizowanych zawodach i środowiskach pracy do awansu i stanowisk kierowniczych (Budig 2002, Williams 2013). Mężczyźni ci spotykają się z pozytywnym odbiorem w środowisku pracy, są również świadomi lepszego traktowania ze strony pracodawców i większych szans na rozwój kariery. Ewentualna krytyka ich wyboru ścieżki zawodowej w życiu prywatnym związana jest jedynie z niskimi wynagrodzeniami w sfeminizowanych zawodach, utrudniającymi tym mężczyznom pełnienie roli żywiciela rodziny (Fuszara 2008).
Celem prezentowanego badania była analiza sytuacji „zawodowych mniejszości płciowych” a więc kobiet w zawodach zmaskulinizowanych oraz mężczyzn w zawodach sfeminizowanych. Koncentrowałyśmy się na ich życiu zawodowym i tym, w jaki sposób wybór zawodu niezgodnego ze stereotypem płci przekłada się na szanse rozwoju kariery, tożsamość zawodową oraz interakcje z innymi przedstawicielami grupy zawodowej, współpracownikami i odbiorcami ich pracy (uczniowie, pacjenci, klienci). Uwzględniałyśmy również wpływ pracy niezgodnej ze stereotypem płci na życie prywatne. Badanie zostało przeprowadzone z wykorzystaniem metodologii indywidualnego wywiadu pogłębionego (IDI).
Zawodowe mniejszości płciowe. Analiza sytuacji kobiet w zawodach zmaskulinizowanych i mężczyzn w zawodach sfeminizowanych.
Written by ptsadmin
Grupa tematyczna: G25
Perspektywa intersekcjonalna w badaniach pracy
Słowa kluczowe: płeć, praca, grupy zawodowe
Prelegent: Olga Czeranowska