Wykorzystanie pamiętników w badaniach socjologicznych ma w polskiej nauce długą i bogatą tradycję. Materiał do analiz gromadzony był przede wszystkim w drodze konkursów pamiętnikarskich skierowanych do przedstawicieli poszczególnych grup społecznych objętych badaniami. Źródła tego rodzaju wywoływano na masową skalę już w okresie międzywojennym, jednak rozkwit pamiętnikarstwa konkursowego przypada na okres Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej i motywowanego ideologicznie zwrotu ku badaniom mas pracujących/ludowych. Organizatorom konkursów przyświecały określone cele badawcze, które wpływały na kształt odezwy konkursowej, a w efekcie na formę i treść samych pamiętników. Formuła współzawodnictwa mogła wpływać nie tylko na stylistyczne wybory autorów, ale także prowokować do idealizowania własnych postaw, unikania jednych i eksponowania innych zagadnień oraz do szeroko rozumianej autocenzury. W pamiętnikach widać także niejednokrotnie wpływ środków masowego przekazu lub próby naśladowania stylu literackiego. Te i inne – niewymienione w tym miejscu – ograniczenia nie dyskwalifikują oczywiście pamiętników masowych jako źródła do badań socjohistorycznych, a niektóre z nich można wręcz przekuć w atut. Jeśli bowiem w nadsyłanych na konkursy wspomnieniach pojawiają się pewne spostrzeżenia, uwagi, opinie, o których organizatorzy nie wspominali w ogłoszeniu o naborze tekstów, można z dużą dozą prawdopodobieństwa przyjąć, że w mniejszym stopniu niż zagadnienia związane bezpośrednio z „zadanym” tematem podlegały mechanizmom autocenzury i autokreacji. Z tego względu powtórna analiza pamiętników konkursowych – z uwzględnieniem kulturowego, politycznego i środowiskowego kontekstu ich powstania – otwiera nowe możliwości przed historykami socjologicznymi.
W swoim referacie chciałabym zwrócić uwagę przede wszystkim na pamiętniki kobiet wiejskich jako źródło do badań nad historią ludową w perspektywie genderowej. Jestem jednak przekonana, że metodologiczne problemy związane z interpretacją tych tekstów mają bardziej ogólny charakter i dotyczą pamiętników konkursowych w ogóle.