Wchodzenie na rynek pracy w momencie kryzysu ma zazwyczaj długotrwały negatywny wpływ na sytuację zawodową młodzieży wchodzącej na rynek pracy, przez wiele lat zwiększając ich zagrożenie bezrobociem lub dezaktywizacją zawodową oraz obniżając zarobki (O’Higgins 2010, Scarpetta et al. 2010, Verick 2010). Dotychczasowe badania wskazują mechanizmy, które mogą sprawić, że taki negatywny efekt wywrze pandemia. Skuteczność nauki zdalnej jest ograniczona przede wszystkim w przypadku praktycznej nauki zawodu. Przedsiębiorstwa zagrożone kryzysem mniej chętnie przyjmują nowych pracowników, zwłaszcza bez doświadczenia. Zarazem osoby dopiero wchodzące na rynek pracy częściej są zatrudniane w niestabilnych formach i przez to bardziej narażone na zwolnienie. Szczególnie narażeni wydają się uczniowie, którzy kończą edukację zawodową w branżach dotkniętych ograniczeniami związanymi z COVID-19. W okresie kryzysu opłacalną strategią może być kontynuowanie nauki i opóźnienie wejścia na rynek pracy, przy czym nie jest to strategia dostępna dla wszystkich absolwentów.
Badania wynikające z nagłej potrzeby dostarczenia diagnoz i rekomendacji na użytek polityk publicznych w obszarze edukacji i rynku pracy dostarczają szeregu cennych wskazówek. Jednak wiele z tych badań opiera się na wtórnej analizie wyników uzyskanych przy wcześniejszych kryzysach oraz w innym kontekście (innych krajach, innego typu szkołach) lub na wynikach sondaży zrealizowanych na próbach dobranych w sposób, który nie pozwala na uogólnianie wyników na całe populacje.
Dlatego proponujemy przyjrzenie się sytuacji edukacyjno-zawodowej roczników absolwentów branżowych szkół I stopnia oraz techników w oparciu o wyniki pierwszej edycji monitoringu karier absolwentów szkół ponadpodstawowych realizowanego przez Instytut Badań Edukacyjnych (IBE). Szczególnie użyteczne jest porównanie roczników kończących edukację w różnych latach (2019 i 2020 oraz 2021) lub absolwentów wykształconych w zawodach związanych z różnymi branżami.
Uruchomiony w 2021 roku, monitoring karier jest systemowym rozwiązaniem analitycznym, które wykorzystuje dane gromadzone w publicznych rejestrach i dostarcza informacji zwrotnych na temat przebiegu karier edukacyjno-zawodowych absolwentów szkół ponadpodstawowych. Na potrzeby monitoringu corocznie pozyskiwane są dane z Systemu Informacji Oświatowej, Okręgowych Komisji Egzaminacyjnych, systemu POLON oraz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych – dane są pozyskiwane i anonimizowane przez Informatyczne Centrum Edukacji i Nauki, a następnie analizowane przez IBE.