Wystąpienie dotyczy historycznych przymusowych przesiedleń Romów Karpackich związanych z Akcją „Wisła” z terenów Łemkowszczyzny na Ziemie Zachodnie i Północne. Wiedza na temat udziału Romów w procesie migracji wewnętrznych i historycznych ruchów ludności po II wojnie światowej na terenie Polski koncentruje się wokół tzw. akcji osiedleńczej (Prezydium Rządu uchwała nr 452/52 z 24 maja 1952r.), jak i migracji Romów ze wsi do miast, czego przykładem jest np. Nowa Huta (Golonka-Czajkowska 2013, Szewczyk 2019). Pojawienie się Romów Karpackich na Ziemiach Zachodnich i Północnych wiążę się z wspomnianą wyżej akcją osiedleńczą i industrializacją kraju (Łuczak 2013, Sołtysik 2007). Jak zauważają badacze zajmujący się migracjami polskich Romów (Fiałkowska, Garapich, Mirga-Wójtowicz 2018), w przypadku Romów nadal mamy do czynienia z akademicką ciszą w polskich badaniach nad migracjami jak i w polskiej romologii. Jako osoba ze społeczności romskiej zauważam te braki. Z przeprowadzonych przeze mnie dotychczas badań archiwalnych wynika, że historyczno-publiczny dyskurs o Akcji Wisła, dokonuje „etnicznego wymazywania” Romów z skomplikowanej mozaiki kulturowo-etniczno-społeczno-religijnej i jej redukcji na rzecz monochromatycznej, nacjonalistycznej optyki (Polacy vs Ukraińscy, Polacy vs Łemkowie etc). Badania w Archiwach Społecznych, analiza danych zastanych, a przede wszystkim rozmowy z przedstawicielami mniejszości romskiej i łemkowskiej wskazują na udział Romów w przesiedleniach na Ziemie Zachodnie i Północne z Łemkowszczyzny podczas Akcji „Wisła”. Historia ich przesiedleń i doświadczenie zamieszkania na Ziemiach Zachodnich i Północnych jest nieobecne w narracjach o podeportacyjnych krajobrazach społecznych po 1947 r. w Polsce, podobnie jak mało znana jest historia ich zamieszkiwania na obszarze obecnego woj. podkarpackiego. Zbierane przeze mnie dane, zarówno archiwalne, jak i te z archiwów społecznych i trwających wielostanowiskowych badań etnograficznych pokazują złożoną rzeczywistość, z której naukowe dyskursy usuwają Romów, spłaszczając wieloetniczny wymiar dawnych sąsiedztw na Podkarpaciu. Niniejsze wystąpienie jest częścią mojej pracy doktorskiej.