Współcześnie coraz wyraźniej podkreśla się, że nauka nie powinna być jedynie teoretycznym opisem rzeczywistości, ale również pretendować do tego, by tworzyć scenariusze wskazujące wzory zachowań i sposoby niwelowania nierówności. Większy nacisk kładziony jest na jej społeczno-edukacyjną funkcję – upraszczanie i popularyzowanie przekazu – oraz wartości poznawcze, co w konsekwencji ma przyczynić się do budowania bardziej świadomego i inkluzywnego społeczeństwa.

Przepisy konstytucyjne weryfikuje praktyka ich stosowania, a w szczególności wszelkiego rodzaju kryzysy konstytucyjne. To właśnie one są w stanie powiedzieć nam, czy problem leży w akcie prawnym i czas na jego zmianę, czy też może w złej woli osób, które go stosują – a zatem czas na działania, które takie osoby odsuną od sprawowania władzy. Widmo kryzysów konstytucyjnych pojawia się wówczas, gdy powstaje niebezpieczeństwo, że ustawa zasadnicza wkrótce zawiedzie w swoich głównych zadaniach, czyli utrzymaniu porządku konstytucyjnego, zapewnieniu pluralizmu politycznego i reprezentatywności różnych przekonań, a także ochronie obywateli przed nieuzasadnioną ingerencją władzy w ich prawa i wolności. Literatura przedmiotu wyróżnia dwa rodzaje kryzysów konstytucyjnych – kryzysy funkcjonowania konstytucji i kryzysy wierności postanowieniom ustawy zasadniczej. Kryzysy funkcjonowania konstytucji mogą mieć zarówno charakter praktyczny, jak i teoretyczny. Kryzysy teoretyczne powstają, gdy nie ma możliwości rozwiązania znaczącego sporu politycznego w ramach istniejących przepisów konstytucji oraz na gruncie ich interpretacji. Zatem, pomimo przestrzegania norm ustawy zasadniczej, pojawia się kryzys wynikający ze stosowania jej postanowień. Każde działanie czy decyzja wywołują chaos, wątpliwości i sprzeczności, przez co konstytucja stanowi narzędzie, które zamiast porządku wprowadza nieporządek. Kryzys praktyczny pojawia się natomiast wtedy, gdy organy państwa nie są w stanie skutecznie sprawować władzy ani podejmować rozsądnych decyzji z powodu braku kompetencji, dobrej woli itp. Problemem nie jest w tym przypadku sam akt prawny, ale procedura jego stosowania przez osoby niemające odpowiedniej wiedzy i umiejętności (lub też specjalnie wywołujące zamieszanie). Drugi rodzaj kryzysu konstytucyjnego – kryzys wierności postanowieniom ustawy zasadniczej – ma miejsce, gdy aktorzy polityczni nie przestrzegają zasad oraz wartości porządku konstytucyjnego, przez co systematycznie i z premedytacją sprzeciwiają się literze i duchowi konstytucji.

Przestępna edukacja konstytucyjna jest szczególnie ważna w państwach młodej demokracji, które jeszcze nie wypracowały mechanizmów trwałej kultury politycznej i społeczeństwa obywatelskiego, zwłaszcza w zakresie świadomości prawa i jego poszanowania oraz racjonalnej oceny zjawisk politycznych, opartej o znajomość faktów i pozbawionej nasycenia emocjonalnego. Są to procesy trudne do osiągnięcia również w państwach o ugruntowanej demokracji, ponieważ nie jest możliwe, aby wszyscy obywatele w równym stopniu interesowali się polityką, uczestniczyli w niej i orientowali się w bieżących sprawach. Transformacja systemowa jest ewolucją, a ewolucja postaw i mentalności społeczeństwa wymaga czasu, w tym również zaangażowania popularyzatorów wiedzy, którzy z szacunkiem i bez uprzedzeń będą wyjaśniali trudniejsze dla osób niezwiązanych z prawem konstytucyjnym i ustrojem państwa procesy i zagadnienia.

Celem referatu jest wykazanie istotnej roli edukacji konstytucyjnej i komunikowania o przepisach ustawy zasadniczej w przystępny dla społeczeństwa sposób, a także ich pozytywnego wpływu na procesy legitymizacji konstytucji oraz wpisanych w jej treść zasad i wartości. Przedstawione zostaną potencjalne zalecenia, które mogą pomóc ekspertom w dotarciu z przekazem do społeczeństwa.