W niniejszym referacie przedstawione zostaną pierwsze oszacowania nierówności majątkowych w II RP. Podstawą przeprowadzonego badania są statystyki administracyjne dotyczące nadzwyczajnego podatku majątkowego uchwalonego w 1924 roku. Dane podatkowe są powszechnie wykorzystywane w badaniu nierówności majątkowych w przeszłości, także w Polsce. Wykorzystane w badaniu źródło danych pozwala opisać rozkład majątku, jego strukturę (podział na majątek związany z rolnictwem/handlem i przemysłem) oraz zróżnicowanie zamożności poszczególnych regionów.
Zgodnie z wynikami przeprowadzonych przez nas oszacowań najbogatszy 0.01% ludności kontrolował 14.8% majątku. Udział najbogatszego procenta w całości majątków wynosił 37.5%, podczas gdy najbogatszy decyl posiadał 60% całości majątków. W porównaniu z innymi państwami Europy międzywojennej Polska okazuje się krajem szczególnym. Udział uboższych 90% w całości majątków był szczególnie wysoki, jednakże równocześnie udział najbogatszego 0.01% jest najwyższy ze wszystkich państw, dla których dysponujemy danymi. Najbogatsi z najbogatszych w Polsce kontrolowali szczególnie wysoką część majątku, jednakże udział pozostałych gospodarstw domowych należących do górnego decyla w całości majątków był w porównaniu z innymi państwami Europy dość niewielki.
W wypadku zdecydowanej większości płatników podatku przeważająca część majątku była związana z prowadzeniem działalności rolniczej. Jednakże wśród najbogatszych dominował majątek związany z prowadzeniem działalności w przemyśle oraz handlu. Wykorzystywane przez nas źródło danych nie zawiera danych jednostkowych płatników, jednakże dostępne dane sugerują, że wbrew obiegowej opinii elitę majątkową II Rzeczypospolitej stanowili nie arystokraci-właścicieli ziemscy, lecz przemysłowcy, zwłaszcza Niemieccy.
Pomiędzy regionami występowały znaczne różnice w zakresie poziomu zamożności, struktury majątku oraz nierówności majątkowych. 57% całości majątków zaliczanych do górnego procenta rozkładu majątku pochodziło z okręgów skarbowych Warszawy, Łodzi i Śląska, zamieszkiwanych tylko przez 24% ludności. Cztery wschodnie okręgi skarbowe zamieszkiwane przez 38% ludności odpowiadały za jedynie 17% najwyższych majątków. Wartość majątków płatników oraz poziom nierówności majątkowych były zdecydowanie najwyższa w województwie Śląskim.
Nierówności majątkowe w II RP w świetle danych podatkowych
Written by ptsadmin
Grupa tematyczna: G11
Socjologia historyczna. Problemy i metody na start
Słowa kluczowe: nierówności społeczne, nierówności majątkowe, II RP
Prelegent: Marcin Wroński