W moim referacie przedstawię interpretację rozwoju nieabsolutystycznych form władzy we wczesnonowożytnej Europie. Punktem wyjścia jest interpretacja Perry’ego Andersona przedstawiona w książce „Lineages of the Absolutist State” (1974), gdzie oprócz szkicu absolutyzmu i form, które przyjmował w różnych państwach, znajdują się opisy dwóch przykładów państw, które poszły inną, nieabsolutystyczną ścieżką rozwoju. Tymi państwami są Rzeczpospolita polsko-litewska oraz Imperium Osmańskie. W konkurencyjnej walce o terytoria, wpływy i władzę te dwa państwa okazały się przegranymi na arenie międzynarodowej oraz słabymi graczami w sferze gospodarki.
Jednak wskazane przez Andersona dwa przykłady nie wyczerpują zjawiska. Norbert Elias przynajmniej w jednym miejscu („Rozważania o Niemcach”, 1996 [1987]) mówi o Wenecji, Niderlandach oraz Szwajcarii jako przykładach państw nieabsolutystycznych. Z tych trzech przykładów jedno okazało się również przegranym, a dwa — Niderlandy i Szwajcaria — zdołały się dostosować do warunków politycznych oraz gospodarczych i odegrały (nadal odgrywają) istotną rolę w światowej gospodarce.
W moim wystąpieniu przypomnę powody nierozwinięcia się absolutyzmu w wymienionych państwach, zanalizuję formę ich integracji w szerszym kontekście politycznym wczesnej nowożytności zdominowanym przez państwa absolutystyczne, oraz gospodarczym, cechującym się powstawaniem kapitalizmu. Na tym tle dokonam porównania ich rozwojowych trajektorii, skupiając się szczególnie na źródłach sukcesu tych, które go odniosły.
