Od 2014 r. Polska doświadcza bezprecedensowej fali migracji, zaś cudzoziemcy stanowią coraz poważniejszą część ludności kraju – a jednocześnie wyjątkowo trudną do uchwycenia w badaniach sondażowych. Uzyskanie reprezentatywnej próby wymaga – oprócz oczywiście zastosowania doboru losowego – posiadania dobrego operatu losowania, czyli kompletnej bazy potencjalnych respondentów. Bazy takiej nie posiada w Polsce nikt, jednak niektóre instytucje państwowe administrują obszernymi zbiorami danych teleadresowych cudzoziemców. Jedną z takich instytucji jest Urząd ds. Cudzoziemców, który prowadzi krajowy zbiór rejestrów, ewidencji i wykazu w sprawach cudzoziemców. Znajdują się w nim dane posiadaczy dokumentów pobytowych (zezwoleń na pobyt czasowy i pobyt stały, zaświadczeń o zarejestrowaniu pobytu obywatela UE/UK, zezwoleń na pobyt rezydenta długoterminowego UE, zezwoleń z tytułu posiadania statusu uchodźcy, i in.). Wykorzystanie tych danych do celów badań sondażowych jest jednak trudne. Urząd nie posiada infrastruktury ani zasobów ludzkich, które pozwalałyby na prowadzenie tego rodzaju badań, a przepisy o ochronie danych osobowych nie pozwalają na udostępnianie danych cudzoziemców podmiotom zewnętrznym, takim jak agencje badawcze.
W 2021 r., w ramach projektu Migracyjne Centrum Analityczne (MCA), UdSC udało się jednak przeprowadzić we współpracy z komercyjną agencją badawczą badanie sondażowe na losowej próbie cudzoziemców posiadających dokumenty pobytowe wydane na terytorium Polski. Badanie zostało przeprowadzone techniką mieszaną korespondencyjno-internetową, ze znaczącym wkładem pracowników UdSC, w sposób anonimowy i bez udostępniania danych osobowych cudzoziemców agencji badawczej. Próba została dobrana w sposób warstwowy – warstwami były grupy obywatelstw cudzoziemców. Wylosowano próbę 5000 cudzoziemców, do których UdSC skierował pisma z informacją o badaniu i adresem strony internetowej, na której zamieszczono kwestionariusz w sześciu wersjach językowych. Ostatecznie kwestionariusz wypełniło 641 respondentów. Do Urzędu wpłynęły też zwrotki pocztowe wskazujące na nieaktualność niektórych adresów lub inne powody niedostępności respondentów. Odzew był niejednakowy wśród poszczególnych kategorii respondentów – wyższy wśród obywateli Białorusi, niski wśród obywateli Wietnamu; chętniej odpowiadały osoby posiadające zezwolenie na pobyt stały oraz te osoby, które uzyskały zezwolenie pobytowe z tytułu połączenia z przebywającym w Polsce członkiem rodziny.
W trakcie swojego wystąpienia:
– przedstawię szczegóły realizacji badania sondażowego cudzoziemców we współpracy pomiędzy podmiotem publicznym i komercyjną agencją badawczą;
– porównam trzy kategorie cudzoziemców, spośród wylosowanej pierwotnie próby 5000 osób: (i) respondentów, którzy ostatecznie wypełnili kwestionariusz (ii) osób, do których informacji o badaniu nie udało się dostarczyć (zwrotki pocztowe) i (iii) pozostałych, którzy nie wypełnili kwestionariusza, ale też nie otrzymano zwrotki pocztowej z ich adresu;
– w oparciu o ww. analizę odniosę się do kwestii reprezentatywności otrzymanej w badaniu próby.