Kampania antysemicka z końca lat 60. to wydarzenia obszernie opisane w historii politycznej Polski. Pierwsze próby socjologicznej analizy ówczesnych doświadczeń polskich Żydów podjęto już w latach 80., o czym świadczą prace Juliana Ilickiego o emigrantach w Szwecji oraz Małgorzaty Melchior o Żydach w Polsce. W ostatnich kilkunastu latach ukazało się natomiast wiele publikacji wspomnieniowych, które dostarczają cennego materiału autobiograficznego. Wciąż jednak brakuje syntezy uwzględniającej zróżnicowanie trajektorii biograficzno-tożsamościowych oraz środowiskowych po Marcu ’68. Dlatego proponujemy wieloaspektowe spojrzenie na problem konsekwencji „wydarzeń marcowych” w życiu osób poddanych wówczas antysemickiej stygmatyzacji. Po pierwsze przyjrzymy się zróżnicowaniu tych doświadczeń ze względu na usytuowanie społeczne piętnowanych – klasowo-statusowe, terytorialne i polityczno-środowiskowe (udział w ruchu opozycyjnym lub brak tego udziału). Po drugie wskażemy na typowe wzory zróżnicowania generacyjnego (pokolenie ocalałych z Zagłady, pokolenie Marca ’68 i pokolenie osób, które wówczas były dziećmi) oraz identyfikacyjnego (różne warianty tożsamości żydowskiej lub jej braku). Uwzględnienie tych perspektyw pozwala uchwycić powiązania czynników społeczno-świadomościowych z przymusem sytuacyjnym, tworzące kontekst decyzji o emigracji lub pozostaniu w Polsce. Po trzecie omówimy diasporowy aspekt doświadczeń, wskazując na podobieństwa i różnice przeobrażeń identyfikacyjnych emigrantów oraz osób, które pozostały w Polsce, a także znaczenie więzi transnarodowych dla kształtowania się świadomości politycznej oraz trwania, samoorganizacji i reintegracji społeczności żydowskiej. W ramach konkluzji podejmiemy próbę sformułowania kluczowych problemów do dalszej dyskusji, które wymagają nie tylko perspektywy biograficznego „długiego trwania”, ale także krytycznej analizy pamięci zbiorowej i reprezentacji Marca ’68 w polskiej kulturze politycznej. Proponowane wystąpienie opiera się przede wszystkim na różnych rodzajach dokumentów osobistych, zwłaszcza wywiadach pogłębionych (z istotnym komponentem autobiograficznym) i opublikowanych wspomnieniach. O ile we wcześniejszych badaniach uwzględnialiśmy głównie przeżycia emigrantów, o tyle w obecnie realizowanym projekcie gromadzimy wywiady i dokumenty dotyczące osób, które w następstwie kampanii antysemickiej z Polski nie wyjechały, w tym krewnych, przyjaciół i znajomych emigrantów. Wystąpienie jest zatem próbą syntezy wiedzy o różnych perspektywach osób stygmatyzowanych, ze szczególnym uwzględnieniem skutków tożsamościowych i środowiskowych. Nasze badania traktujemy jako wariant humanistycznej socjologii historycznej, w której refleksji uczestników i uczestniczek nie sprowadza się do „historii mówionej” jako uzupełnienia dokumentacji archiwalnej. Głosy polskich Żydów i Żydówek są dla nas integralnym źródłem wiedzy, służącym rekonstrukcji doświadczeń jednostkowych i zbiorowych.
Żydzi polscy po Marcu ’68. Tożsamość a zróżnicowanie doświadczeń biograficznych i środowiskowych
Written by ptsadmin
Grupa tematyczna: G11
Socjologia historyczna. Problemy i metody na start
Słowa kluczowe: antysemityzm, emigracja, Marzec ’68, tożsamość, Żydzi
Prelegent: Piotr Forecki, Marcin Starnawski
Referaty w grupie
Międzynarodowe systemy klasyfikacji zawodów i statusu społecznego w populacjach historycznych – szanse dla makrosocjologii historycznej
(Wyłożony)
Szymon Antosik
Socjologia historyczna w Polsce. Źródła atrakcyjności i potencjał rozwoju
Agnieszka Kolasa-Nowak
Żydzi polscy po Marcu ’68. Tożsamość a zróżnicowanie doświadczeń biograficznych i środowiskowych
Piotr Forecki, Marcin Starnawski
Historia polskiej socjologii w procesie socjalistycznej modernizacji Polski (1944-1989)
(Wyłożony)
Konrad Walerski
Lineaże państw nieabsolutystycznych. O rozwoju krajów, które wybrały alternatywną ścieżkę rozwoju we wczesnej nowożytności
Borys Cymbrowski
Zanikający socrealizm – makroanaliza czasopiśmiennictwa artystycznego
(Wyłożony)
Zofia Rohozińska
Ludowa teoria klasy
(Wyłożony)
Michał Rauszer
Ryzykowna przestrzeń między dyscyplinami: o praktykowaniu socjologii historycznej na przykładzie badań nad reformą rolną
Anna Wylegała
Rekonstrukcja biograficzna – metoda socjologii historycznej
(Wyłożony)
Anna Matuchniak-Mystkowska
Zagubione masy i odnaleziona nowoczesność. Socjologia historyczna ludowych instytucji wspólnego działania
Bartłomiej Błesznowski
Proces strukturalno-demograficzny Polski
Rafał Miśta
Analityczna socjologia historyczna. Perspektywy dyscypliny
Daniel Platek
Wykorzystanie pamiętników konkursowych w badaniach socjohistorycznych (na przykładzie pamiętników kobiet wiejskich)
Elwira Wilczyńska
Polskiego językoznawstwa teoretycznego wzloty i upadki w długim XX w. Możliwy wkład interpretacyjny socjologii historycznej
Tomasz Zarycki
Przesiedlenia Romów Karpackich z Łemkowszczyzny w czasie Akcji „Wisła”
(Wyłożony)
Monika Szewczyk
Co nowego wnosi idea „dekolonizacji wiedzy” do socjologii historycznej.
(Wyłożony)
Marcin Galent
Historie potencjalne. W stronę socjologii dziejowych niekonieczności
(Wyłożony)
Łukasz Moll
Nierówności majątkowe w II RP w świetle danych podatkowych
Marcin Wroński
Socjologia i nowoczesność
Jarosław Kilias