Tematem referatu będzie syntetyczny obraz grupy społecznej, jaką tworzą od 1990 roku samorządowcy w Polsce. Szczególnie w odróżnieniu od innych grup społecznych, głównie polityków. Referat będzie streszczeniem pracy doktorskiej, która powstaje pod kierunkiem profesorów: Stanisława Mocka i Krzysztofa Kasianiuka z Collegium Civitas w Warszawie.
W pracy analizie zostało poddane środowisko samorządowe w jego najszerszym rozumieniu, bowiem badanie obejmowało samorządowców działających w okresie 30 lat, oraz na terenie całego kraju i w każdym obszarze samorządowym.
Jako metodę badawczą zastosowano metodę teorii ugruntowanej. Zestaw osiowy stanowiły wszystkie numery pisma Wspólnota. Ponadto przebadano tygodniki opinii z 2018 roku, a więc z kampanii wyborczej do samorządów. Przeanalizowano ponadto 15 (tyle się udało znaleźć) książek autobiograficznych oraz wywiadów-rzek z samorządowcami. Przeprowadzono wywiady z samorządowcami za pomocą ankiet oraz w bezpośredniej rozmowie. W całej pracy zacytowano ponad 100 samorządowców.
Hipotezy badawcze.
1. Utożsamianie się z terytorium samorządowym jest warunkiem sine qua non bycia samorządowcem.
2. Stosunek do polityki jest czynnikiem prymarnym, który decyduje o postrzeganiu roli samorządowców w życiu publicznym.
Postawienie tezy związanej z terytorium (ad 1.) wynikało z niebudzącego wątpliwości — z powodu jego powszechności — ustalenia, że samorządowiec jest i chce być związany ze swoim obszarem administracji samorządowej.
Hipoteza dotycząca stosunku do polityki (ad 2.) wynikała z konstatacji faktu, że obejmowanie głównych pozycji w samorządach wiąże się z weryfikacją wyborczą, a więc polityczną. Także piastowanie urzędów wymaga uprawiania polityki, np. podczas planowania i realizowania budżetów samorządowych. Ponadto nawet pobieżny przegląd wszelkiego rodzaju publikacji medialnych wskazywał, że samorządowcy są bez przerwy konfrontowani z politykami, a sami samorządowcy również stale odnoszą się do polityki i to nawet wtedy, gdy ją kontestują.
Inne hipotezy.
3. Decyzja dotycząca zostania samorządowcem wynika z aktywności prospołecznej.
4. Samorządowcy czują się bardziej fachowcami od zarządzania niż politykami.
5. Samorządowcy chcą się odróżniać i być inaczej oceniani niż politycy partyjni.
6. Samorządowcy tylko wyjątkowo angażują się w politykę ogólnokrajową.
7. Postrzeganie roli samorządowca nie zmieniło się na przestrzeni lat.
Najważniejszymi elementami, które tworzą obraz samorządowca w Polsce, są: polityczność oraz terytorialność. Polityczność należy rozumieć jako kontinuum, w którym plasują się samorządowcy w relacji z polityką: od — jest politykiem, do — nie jest politykiem. Natomiast terytorialność jest wyznacznikiem koniecznym, aby uznać kogoś za samorządowca, w odróżnieniu od niesamorządowca.
Z przeprowadzonych badań wynika, że „Klasycznym samorządowcem” jest osoba, która jest równocześnie:
• zaangażowana w sprawy związane ze swoim obszarem samorządowym (odnośnie do tezy numer 1.),
• uprawia politykę tylko w kontekście swojego terytorium (odnośnie do tez 1. oraz 6.),
• wyraźnie odróżnia się od polityków, którzy realizują jedynie cele formacji partyjnych (teza 2.),
• wypełnia rolę zarazem polityka i menedżera, który musi dbać o dobrobyt wspólnoty samorządowej (tezy 4. i 5. oraz 6.),
• jest skupiony jedynie na karierze samorządowej (teza 7.).
Samorządowcy jako grupa społeczna odgrywają niewielką rolę w polityce krajowej (ad 6.) oraz że dla nich kariera zawodowa ogranicza się z reguły do samorządów, bez możliwości dalszego rozwoju np. w strukturach administracji państwowej (ad 7.).
Jednym z najważniejszych wniosków, jakie wynikają przeprowadzonych badań, jest konstatacja, że istnieje wyobrażona granica, która wyznacza przynależność do grupy samorządowców. Ona definiuje działacza samorządowego, pozwala ludziom utożsamiać się z pełnioną rolą, służy także do odróżniania się samorządowców od niesamorządowców.