Pamięć środowiskowa jest kategorią pojawiającą się w badaniach historycznych (Praczyk 2018), psychologicznych (Chawla 1994) i literaturoznawczych (Buell 2017). W swoim wystąpieniu, skupiając się na relacjach migrantów z roślinami, chciałabym przenieść kategorię pamięci środowiskowej na grunt antropologii społecznej.
Relacje z roślinami mają charakter praktyczny i symboliczny. Rośliny nie tylko są wykorzystywane jako źródło pożywienia, środek leczniczy czy upiększający, ale i uczestniczą w tworzeniu, podtrzymaniu i zmianach tożsamość. Poprzez swoje właściwości, m.in. poprzez możliwość bycia zjadanym przez ludzi (Kujawska, Kołodziejska 2020), rośliny wchodzą z ludźmi w relacje mające cielesny i afektywny wymiar. Przy uprawianiu roślin przez ludzi zachodzą między nimi relacje troski i uzależnienia, w których podmiot więcej-niż-ludzki może przejmować częściową kontrolę i/albo kierować działaniami człowieka. Wreszcie, rośliny mogą stanowić symboliczny punkt odniesienia, np. reprezentując czy znakując miejsce i czas w życiu człowieka, jego powiązanie ze wspólnotą lokalną lub szerszą zbiorowością.
Migracja powoduje, że część tych relacji zostaje zerwana. Rośliny kwitną o innej porze, gleba jest inna a więc rośliny w niej wyhodowane smakują inaczej, część roślin staje się niedostępna, itd.
W swoim wystąpieniu chciałabym zastanowić się nad tym, czy i jak migranci dążą do odbudowania tych zerwanych relacji. Między innymi nad tym, jak napięcie między pamiętanymi relacjami z roślinami a nowymi możliwościami budowania relacji z roślinami jest oswajane i rozładowywane, np. przez nowe projekty tworzenia powiązań roślinno-ludzkich. Przy tym zastanowię się nad specyfiką pamięci o roślinach jako elemencie doświadczenia migracyjnego. Interesuje mnie także, jaką rolę w tym procesie odgrywają szersze ideologie i codzienne praktyki relacji z roślinami, funkcjonujące w społeczeństwie przyjmującym.
W wystąpieniu, które w swoim zamierzeniu jest głównie teoretyczne, będę posiłkowała się wybranymi materiałami z moich badań w polskich środowiskach migracyjnych w Wielkiej Brytanii (2010-11) i USA (2014, 2019).