Zgłaszany referat będzie dotyczyć prezentacji założeń oraz pierwszych wyników projektu badawczego: „Post-transformacja w perspektywie doświadczeń biograficznych osób urodzonych w latach 1980-2005. Analiza socjologiczna” (NCN OPUS-21, UMO-2021/41/B/HS6/02048, kierownik projektu: dr hab. Kaja Kaźmierska, prof. UŁ), realizowanego od stycznia 2022 roku w Katedrze Socjologii Kultury UŁ. Celem projektu jest analiza doświadczeń biograficznych osób urodzonych w latach 1980-2005 w celu uchwycenia wzajemnego wpływu między perspektywą indywidualną (doświadczenia biograficzne badanych) a procesami makrospołecznymi i kulturowymi (odzwierciedlonymi także w dyskursie medialnym) charakterystycznymi dla okresu określanego w badaniu jako post-transformacyjny. Co ważne, perspektywa prezentowanego projektu badawczego i tym samym zjawisk podejmowanych w referacie lokuje nasze wystąpienie zarazem w odniesieniu do procesu transformacji, jak i post-transformacji w Polsce. Zakładamy, że post-transformacji nie należy rozumieć jako „czasu po transformacji”, ale jako istotnie nowy aspekt zachodzącej zmiany społecznej ukształtowany poprzez procesy o charakterze globalnym. Badania podejmowane w projekcie koncentrują się na wykorzystaniu dwóch metod analitycznych: autobiograficzny wywiad narracyjny (wg założeń metodologicznych Fritza Schützego) oraz jako metoda uzupełniająca – krytyczna analiza dyskursu (KAD) wybranych, publicznie dostępnych tekstów medialnych.
Podjęcie badania metodą autobiograficznego wywiadu narracyjnego, a tym samym przyjęcie perspektywy biograficznej oznacza, że interesować nas będą historie zwykłych obywateli, ,,ludzi z ulicy”. Poznanie ich doświadczenia pozwala na analizę szerszych procesów społecznych, które przejawiają się na poziomie ich biografii oraz weryfikację, czy założenia badawcze mają swoje odzwierciedlenie w życiu jednostek. W badaniu szczególnej uwadze poddane zostaną trzy sfery (sensitized spheres), wokół których jednostki mogą budować swój biograficzny projekt. Pozwoli to na gruntowną analizę każdej z nich oraz sprawdzenie, czy stosowane strategie dyskursywne różnią się pomiędzy osobami zajmującymi w nich różne pozycje. Pierwszą sferę stanowić będzie praca. Zgromadzone zostaną wywiady z małymi i średnimi przedsiębiorcami, pracownikami sektora publicznego oraz przedstawicielami nowych zawodów (związanych głównie z Internetem). Kolejną ze sfer będzie rodzina. Tutaj historie zostaną zebrane od dwóch kategorii osób: posiadających duże, wielodzietne rodziny oraz par bez dzieci (tzw. DINKs). Jako trzecią sferę będziemy analizować sieci społeczne. W jej wymiarze grupą badaną będą społeczni aktywiści, głównie osoby działające w organizacjach pozarządowych.
Co istotne, projekt zakłada analizę doświadczeń biograficznych osób urodzonych w latach 80., 90. oraz między rokiem 2000 a 2005. W tym zestawianiu kohortę osób urodzonych w latach 80. należy uznać za pierwszych pełnoprawnych „beneficjentów” transformacji systemowej w Polsce, osoby urodzone w dekadzie lat 1990 i 2000 są w większym stopniu podmiotami i przedmiotami procesów post-transformacyjnych i wychowują się w czasach „nowych mediów”.