Wystąpienie ma na celu prezentację wstępnych wyników projektu badawczego “Strategia bezpieczeństwa technologii wodorowych w Polsce na lata 2022-2030″, realizowanego przez Łukasiewicz-Centrum Oceny Technologii we współpracy z Fundacją Banku Ochrony Środowiska. Projekt stanowi element wsparcia transformacji energetyczno-klimatycznej w wymiarze opisanym w Polskiej Strategii Wodorowej. Realizowane prace zakładają współpracę podmiotów gospodarczych z instytucjami administracji publicznej, partycypację społeczną przy realizacji działań badawczych oraz zaangażowanie przedstawicieli instytucji naukowych.
Projekt ma na celu zidentyfikowanie potrzeb z zakresu bezpieczeństwa technologii wodorowych od strony technologicznej, społecznej i komunikacyjnej. Badanie obejmuje trzy moduły: ekspercki, społeczny i komunikacyjny. Pozwoli to określić, czy obiektywnie istniejące luki i deficyty w zakresie bezpieczeństwa pokrywają się ze społecznie postrzeganymi ryzykami i obawami oraz obrazem zagrożeń obecnych w dyskursie medialnym. Modelowo, te trzy perspektywy powinny być ze sobą spójne. Obawy społeczne, artykułowane w postaci narracji o ryzykach powinny odpowiadać rzeczywistym zagrożeniom dla bezpieczeństwa. W rzeczywistości, społeczne imaginarium jest znacznie bardziej złożone i podlega różnym aspektom kulturowym i symbolicznym, które w przypadku nowych technologii są dotąd niezbadane, a na opinię publiczną mają wpływ również nowe informacje zdobywane z różnych źródeł (w tym tzw. fake-news).
W Polsce tematyka wodorowa jest obiektem analiz nauk ścisłych i inżynierii od drugiej połowy XVIII wieku. Jak dotąd niewiele pojawiło się analiz z zakresu badań społecznych, w tym percepcji opinii publicznej oraz narracji dotyczącej postrzegania ryzyk w zakresie technologii wodorowych. W perspektywie społecznej, wodór pozostaje również na marginesie zainteresowań europejskich instytutów oceny technologii. Fraunhofer ISI (2017) prowadził badania opinii konsumentów i ekspertów dotyczące znajomości, nastawienia i oczekiwań co do technologii wodorowych i ogniw paliwowych. Wynika z nich, że w 2017 r. technologie wodorowe są słabo rozpoznawalne w opinii publicznej – mało kto je zna, mało kto chce je kupić, ale generalnie są odbierane pozytywnie.
Wodór tymczasem wskazywany jest jako kluczowy element transformacji energetyczno-klimatycznej [Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 19 maja 2021 r. w sprawie europejskiej strategii w zakresie wodoru], która jest głównym mechanizmem służącym osiągnięciu celów Porozumienia Paryskiego i Europejskiego Zielonego Ładu, głównie w obszarze zeroemisyjności. Połączenie strategicznego charakteru wodoru w procesie transformacji energetyczno-klimatycznej z lukami w obszarze bezpieczeństwa technologii oraz społecznymi aspektami dotyczącymi percepcji ryzyk technologii wodorowych pozwolą przewidywać, że dla powodzenia projektu gospodarki wodorowej kluczowe jest równoległe zapewnienie bezpieczeństwa technologii wodorowej od strony inżynierii bezpieczeństwa oraz bezpieczeństwa społeczno-komunikacyjnego związanego z debatą publiczną i strategiczną komunikacją społeczną.
Fraunhofer ISI. 2017. Hydrogen and fuel cell technologies: positive evaluations but low willingness-to-buy, dostępny: https://www.isi.fraunhofer.de/en/presse/2017/presseinfo-01-2017-wasserstoff-brennstoffzellen-akzeptanz.html, dostęp: 19.07.2021.
Schneider, Uta, Elisabeth Dütschke. 2017. WASSERSTOFF ALS NEUER ENERGIETRÄGER, w: HZwei. Das Magazin für Wasserstoff und Brennstoffzellen Styczeń 2017, dostępny: https://www.isi.fraunhofer.de/content/dam/isi/dokumente/cce/2017/HZwei_Nr_01_2017-Hyacinth.pdf, dostęp: 19.07.2021.
