Miasto a polityka migracyjna, między niezależnością a współdziałaniem
Grupa tematyczna
Numer: G36
Organizacja: Agnieszka Bielewska (SWPS), Ewa Ślęzak (UE w Krakowie)
Pasmo, godzina:
V 17.09, 11:00-12:30
Miejsce: WYDZIAŁ LINGWISTYKI UW, Sala 1.024
Słowa kluczowe: integracja, miasta, migracje, polityka migracyjna, wysoko wykwalifikowani migranci
Polityki migracyjne miast można postrzegać jako odzwierciedlenie polityk krajowych lub jako niezależne od nich. Celem panelu jest spojrzenie na rozwiązania wypracowywane i wdrażane przez różne miasta polityki migracyjnej państwa. Obiektem naszego zainteresowania są miasta, główną destynację migrantów, które nie tylko czerpią zyski z ich napływu, ale też zmagają się z różnymi wyzwaniami związanymi z ich obecnością np. rosnącą różnorodnością. O ile polityka migracyjna państwa może być bardziej lub mniej wyregulowana, bardziej lub mniej zdefiniowana, a państwo może nawet całkowicie zaniechać działań związanych z polityką integracyjną, to obecność migrantów w miastach wymusza podjęcie i wdrażanie różnego rodzaju rozwiązań
Analiza rozwiązań formułowanych przez poszczególne miasta pokazuje dużą różnorodność wynikającą z większego lub mniejszego napływu migrantów, lokalnej historii, jak też szerszego kontekstu jakim jest polityka migracyjna państwa jest formułowana. Autonomia miast pozwala na zaistnienie rozbieżności między politykami na szczeblu krajowym i lokalnym, a brak rozwiązań na poziomie krajowym bywa rekompensowany przez działania miast, które podejmują próby tworzenia własnej polityki migracyjnej. Jest to szczególnie widoczne w przypadku grupy wysoko wykwalifikowanych migrantów, postrzeganych jako czynniki zmieniające pozycję miasta w globalnych obwodach władzy, będących zarówno wynikiem, jak i przyczyną wzrostu gospodarczego.
Pytania, na które poszukujemy odpowiedzi w ramach panelu to między innymi:
- W jaki zakresie polityki władz miejskich pokrywają się z polityką migracyjną państwa, a gdzie istnieją rozbieżności i z czego one wynikają?
- Czy i w jaki sposób władze miejskie różnicują migrantów i jakie grupy są adresatami miejskich polityk migracyjnych?
- W jaki sposób pandemia Covid-19 wpłynęła na polityki migracyjne na poziomie państwa i miast?
- W jaki sposób miasta budują sieci w celu prowadzenia polityki migracyjnej?
- Jaka jest odpowiedź miast na kryzys migracyjny?
Marek Nowak
Problematyka migracyjna i uchodźcza stała się ostatnio jednym z najbardziej intensywnie dyskutowanych zagadnień badawczych. Przyczyny tego faktu są oczywiste na gruncie wydarzeń politycznych i będą zapewne oczywiste w dającej się wyobrazić przyszłości. Co jest interesujące, poligonem intensywnych zjawisk migracyjnych są obszary Europy Środkowej, już nie tylko jako miejsca z których się emigruje, szukając szans gdzie indziej, ale również jako miejsce docelowe migracji. W zaproponowanej konceptualizacji chcielibyśmy to opisać posługując się kategorią „globalizujących się miast”, nawiązując do koncepcji globalizacji oraz zwrócenia uwagi na zjawiska mobilności w odniesieniu do tzw. miast drugich, bo to one stają się obecnie obszarem najbardziej intensywnie zachodzących zmian. Migracja i uchodźctwo są naszym zdaniem jednym z istotnych wskaźników tego procesu, wartych badawczego wysiłku.
Tzw. przejście migracyjne dokonało się w Polsce już w 2016 roku, ale jego konsekwencje w postaci polityku publicznych poszczególnych samorządów i polityki na poziomie państwa obserwujemy z opóźnieniem. Uruchomiło to szereg studiów i analiz ilustrujących procesy akomodacji do nowych warunków struktur samorządowych i społeczności lokalnych. Równie interesujące są zjawiska migracji z puntu widzenia migrantów, uchodźców, czy ekspatów. Przedmiotem wystąpienia będzie prezentacja materiału empirycznego i wniosków z desk research zebranych w Krakowie i Poznaniu przez zespół badaczy z UJ i UAM, dotyczących polityk migracyjnych oraz pozycji i postaw samych migrantów. Intencją wystąpienia będzie zaproszenie do dyskusji na temat zjawisk umiędzynarodowienia miast naszego regionu i próba naszkicowani dynamiki procesu oraz jego konsekwencji.
Marta Pachocka,
współautorzy: Karolina Łukasiewicz, Kamil Matuszczyk, Michał Nowosielski, Dominik Wach
W trzecim tygodniu od rosyjskiej inwazji na Ukrainę ponad 3 miliony osób opuściło kraj, szukając schronienia głównie w państwach ościennych, w tym czterech państwach Unii Europejskie (UE) i Republice Mołdowy. Zdecydowana większość osób, ponad 2 miliony (według stanu na 20.03.2022 r., dane UNHCR) przekroczyła granicę polsko-ukraińską. Polska administracja centralna i lokalna oraz organizacje pozarządowe, a także zwykli mieszkańcy kraju stanęli przed niespotykanym w swojej skali i w powojennej historii Europy wyzwaniem przyjęcia i odpowiedzi na najbardziej niezbędne potrzeby osób uciekających z Ukrainy. W praktyce, to jednak głównie duże i małe miasta oraz społeczności lokalne od pierwszych dni kryzysu humanitarnego mierzą się z nowymi dla siebie wyzwaniami. Niniejsza prezentacja ma na celu analizę lokalnych wyzwań oraz wyłaniających się różnych modeli odpowiedzi miast na kryzys, a także czynników, które wpływają na powstawanie różnych modeli odpowiedzi. W prezentacji posłużymy się wynikami badań realizowanych w ramach trzech projektów, w tym dwóch finansowanych w ramach programu Horizon 2020 oraz jednym przez Fundację Konrada Adenauera w Polsce, przez badaczy z SGH i OBM UW. Badania obejmowały wywiady z różnymi lokalnymi interesariuszami reprezentującymi lokalną administrację i organizacje pozarządowe świadczące pomoc migrantom oraz organizacje migranckie. Badania były prowadzone między innymi w Warszawie, Krakowie, Gdańsku i Łomży. Wyniki badań pozwalają wyróżnić kilka modeli odpowiedzi na kryzys, zależnych od przedkryzysowej populacji migrantów mieszkających w miastach, przedkryzysowych doświadczeń miast w zakresie budowania polityk integracyjnych dla migrantów, oraz przedkryzysowych relacji z rządem.
Karolina Łukasiewicz,
współautorzy: Kamil Matuszczyk, Ewa Cichocka
W czasach kryzysu, gdy rządy na poziomie krajowym potrzebują więcej czasu na zorganizowanie adekwatnej odpowiedzi, która ostatecznie często pomija lub nawet ogranicza prawa społeczne migrantów, miasta i społeczności lokalne zmuszone są do wdrażania szybkich rozwiązań odpowiadających na potrzeby wszystkich mieszkańców, w tym migrantów. Tym samym, w kontekście kryzysu, miasta w jeszcze większym niż zwykle stopniu zyskują niezależność w tworzeniu i implementacji innowacyjnych, efektywnych i dopasowanych do lokalnych potrzeby polityk adresowanych do migrantów. Rosnąca decentralizacja generuje jednak, często pomijane w badaniach migracji ryzyka, takie jak oferowanie sfragmentaryzowanych polityk i programów o nierównej jakości, wdrażanych przez wielu trudnych do skoordynowania aktorów społecznych.
Niniejsza prezentacja ma na celu zwrócenie uwagi na te ryzyka, oraz wyciągnięcie wniosków w zakresie tego, jak najlepiej budować odpowiedź miast na potrzeby migrantów w czasie kryzysu. W prezentacji przedstawimy wyniki badania odpowiedzi lokalnych systemów pomocy społecznej na potrzeby migrantów w czterech miastach będących głównymi destynacjami migracyjnymi w Europie i USA: Berlinie, Sztokholmie, Londynie i Nowym Jorku. Badanie obejmuje 50 wywiadów realizowanych w 2022 roku, w czasie pandemii COVID-19, z przedstawicielami instytucji świadczących pomoc migrantom, z samymi migrantami oraz z innymi interesariuszami lokalnego systemu pomocy społecznej w tych miastach. Wywiady były transkrybowane i kodowane za pomocą oprogramowania Dedoose, oraz analizowane używając podejścia teorii ugruntowanej. Badanie jest częścią 4-letniego projektu finansowanego z Narodowego Centrum Nauki.
Wyniki naszych badań wskazują na to, że podobnie jak obecnie w polskich miastach, także w tych analizowanych przez nas, to lokalne administracje, organizacje pozarządowe i lokalna społeczności odgrywały główną rolę w budowaniu odpowiedzi na potrzeby migrantów. Szybkość, elastyczność, efektywność i wszechstronność ich reakcji okazały się nieocenione. Jednocześnie, nasze badania wskazują na to, że przesuwanie odpowiedzialności za pomoc migrantom z poziomu centralnego na poziom miast i organizacji pozarządowych generuje ryzyka. Na szczeblu krajowym rosnące nastroje antyimigranckie towarzyszą cięciom wydatków socjalnych. Tymczasem lokalne władze zbierają żniwa takiej polityki. Organizacje samorządowe i pozarządowe borykają się z niedofinansowaniem i niestabilnym finansowaniem, koordynacją świadczonych usług, czy nierówną jakością oferowanych programów. Ostatecznie generuje to rosnące wyzwania dla imigrantów i stwarza nierówne szanse integracyjne.
Marta Jaskulska
Jedynym ze sposób przeciwdziałania negatywnym skutkom depopulacji w Polsce i czynnikiem rozwoju społecznego i gospodarczego może być polityka migracyjna. Jednak na poziomie krajowym takiego dokumentu brakuje, wypowiedzi polityków rządzącej koalicji wskazują na opór wobec uwzględniania migrantów w politykach krajowych. Potrzeba wprowadzenia polityk migracyjnych została jedynie hasłowo wprowadzona w projekcie Krajowej Polityki Miejskiej 2030 (projekt przedstawiony do konsultacji w grudniu 2021).
Polityki migracyjne realizowane są na poziomie samorządów, w sposób mniej lub bardziej uporządkowany. Celem referatu jest odpowiedź na pytanie czy i w jaki sposób polskie miasta prowadzą działania na rzecz migrantów (imigrantów i reemigrantów), w szczególności:
1) przygotowanie urzędów do obsługi i współpracy z osobami nieposługującymi się j. polskim,
2) warunków edukacji dzieci i młodzieży z doświadczeniem migracji,
3) działań na rzecz adaptacji / integracji zawodowej i społecznej osób z doświadczeniem migracji,
4) włączenia migrantów w lokalne życie publiczne i procesy stanowienia prawa.
Podstawą referatu są badania przeprowadzone na reprezentatywnej próbie polskich miast małych i średnich (badania ilościowe) oraz analizie polityk migracyjnych we wszystkich dużych miastach Polski (badania jakościowe). Zasadnicza część badania została przeprowadzona w grudniu 2021 i styczniu 2022. Uzupełniona zostanie o wnioski i doświadczenia wynikające z kryzysu migracyjnego po wybuchu wojny w Ukrainie w lutym 2022 roku.
(Wyłożony)
Joanna Lubimow, Łukasz Budzyński
W referacie zostanie podjęta analiza polityki włączenia realizowana przez miasto Gorzów Wielkopolski. Obejmuje ona działania skierowane wobec migrantów ekonomicznych oraz uchodźców podejmowane przez samorząd, organizacje pozarządowe oraz grupy nieformalne. Autorzy referatu podejmą próbę oceny działań miasta realizowanych w warunkach standardowych i ekstraordynaryjnych związanych wojną w Ukrainie.
