Proponowany referat oparty będzie o badanie przeprowadzone w okresie od marca do czerwca 2020 roku wśród kierowców posługujących się aplikacją Uber w Trójmieście. Badanie to przeprowadzono metodą przypominającą telefoniczny wywiad wspomagany komputerowo (CATI) z dwudziestoma jeden osobami uzyskującymi dochody z pracy na żądanie za pomocą aplikacji do przewozu osób. Wywiady miały charakter częściowo ustrukturalizowany i nakierowany na ocenę dobrostanu kierujących podczas pandemii.
Uzyskane wyniki pozwalają odnieść się do problemu przemian miejsca pracy dotykających grupy nisko i średnio dochodowe. Realizując ten cel referat wyjdzie od powszechnie dostrzeganego w środowisku pracy platformowej paradoksu związanego z prekarną pozycją pracowników fuch (ang. gig workers) oraz ich relatywnie wysokim zadowoleniem z własnego położenia pracowniczego. Próbując rozwikłać owy paradoks Burawoyowska koncepcja „produkcji zgody” (org. manufacturing consent) zostanie zastosowana.
Badając przemysł ciężki w końcu lat 70. Michael Burawoy doszedł do wniosku, że założenie o strukturalnym konflikcie interesów między robotnikami a menadżerami nie powinno być przyjmowane a priori. Samo pojęcie interesu było jego zdaniem – opartym na obserwacji Agnes Heller – pewnego rodzaju manipulacją prowadzącą do zastąpienia dążenia do zaspokojenia potrzeb pracowników przez próbę odpowiedzi na ich zachłanność (org. greed). W rezultacie Burawoy dostrzegał, że na poziomie fabryki manipulacja ta przyjmuje postać gier, w które angażują się pracownicy, a które prowadzą do zwiększenia znaczenia ich spontanicznej zgody uzupełniającej dyscyplinujące działania menadżerów.
W pracy-na-żądanie wykonywanej za pośrednictwem platform cyfrowych nie obserwujemy wprawdzie „hali produkcyjnej”, ale możemy dostrzec bardzo podobne mechanizmy gamemifikacji, których osią jest podział pracy na zadania. Zupełnie analogicznie jak w przypadku przestrzeni fabryki badanej przez Burawoy’a kierowcy Ubera postawieni są w sytuacji specyficznego „dylematu więźnia”, który skutkuje tym, że sukces pojedynczego kierowcy jednocześnie podważa sensowność kolektywnych form pracy i protestu.
W proponowanym referacie wskażemy także inne cenne obserwacje Burawoy’a pozwalające zrozumieć procesy spontanicznej zgody i ochoczej pracy dla Ubera kontrastujące z niestabilnymi warunkami owej pracy. Kontekst braku standardowego miejsca pracy będzie tu kluczowy bowiem pozwala on na przeniesienie „gry” będącej podstawowym mechanizmem zgody pracowniczej z działalności produkcyjnej do sektora usług. Nowa przestrzeń pracy będzie więc widziana jako węzłowy punkt umożliwiający zastosowanie sprawdzonych taktyk kontroli pracy w nowych warunkach. Kierowcy szukający możliwości podstawowego lub dodatkowego dochodu, zaangażowani w próby ciągłych gier z algorytmem, wyrażają zarówno cichą jak i otwartą zgodę na praktyki właścicieli platform. Natomiast wycofanie tej zgody – dokładnie w myśl ustaleń Burawoy’a – dokonuje się jedynie w sytuacji: zagrożenia dochodów lub nadmiernej (nie)przewidywalności gry naturalizując, czy czyniąc niewidocznym, pytanie o miejsce i treść pracy.