W ostatnich latach ramach myśli krytycznej wywodzącej się z krytyki postkolonialnej i dekolonialnej wyłoniła się idea Pluriverse (wieloświata), która stanowi próbę wykorzystania rdzennych epistemologii i ontologii do wyłonienia radykalnego przeformułowania perspektywy nauk społecznych. Krytyka europocentrycznej ontologii pokrywa się tutaj ze zwrotem ontologicznym w naukach społecznych wokół sprawczości „niewidzialnych aktorów” (m.in. nie-ludzi, natury, przestrzeni). Zwolennicy idei Pluriverse, redefiniując koncepcję społecznej emancypacji, odwołują się do klasycznego i bardziej nowatorskiego dorobku myśli społecznej (ekologia polityczna, ontologia polityczna, autopojetyczność, kosmopolityzm, teoria aktora-sieci) oraz dorobku badań antropologicznych społeczności globalnego Południa (m.in. alternatywnych form organizacji życia i rozwoju wobec modelu nowoczesnego, wiedzy lokalnej). Nakreślają możliwości pogodzenia pojęć rozpatrywanych zwykle jako sprzeczne z nowoczesnymi społeczeństwami (np. wspólnotowość, autonomia, tradycja), wpisując je w nowe kategorie opisu procesów społecznych (konstruowanie wspólnoty, współzależność, dialog nowoczesnych technologii i rdzennych praktyk społecznych). Zwolennicy idei Pluriverse wskazują na konieczność przyjęcia przez nauki społeczne antydualistycznego, antyantropocentrycznego i relacjonistycznego podejścia do rzeczywistości, które pozwoliłoby na emancypacyjne przeformułowanie dotychczasowej relacji między jednostką, naturą i wspólnotą. Tego rodzaju refleksja jest również próbą krytycznej reinterpretacji problemu innowacji i rozwoju. Z jednej strony Pluriverse jest więc propozycją dekolonizacji nauk społecznych i zapewnienia jej zdolności do rozpatrywania rzeczywistości „z punktu widzenia wieloświata”. Z drugiej strony idea ta wiąże się z zaangażowaniem nauk społecznych w radykalną krytykę istniejącej polityki (nowoczesnego i kapitalistycznego) rozwoju oraz tworzenia podstaw dla lokalnie zakorzenionych alternatyw wobec niezrównoważonego rozwoju współczesnych społeczeństw. W ten sposób Pluriverse jest zarówno akademickim podejściem krytycznym w naukach społecznych i utopijnym przedsięwzięciem wymyślania nowatorskiego sposobu organizacji społeczeństwa oraz jego relacji z aktorami nie-ludzkimi.
Idea Pluriverse – od rdzennych epistemologii do alternatywnej polityki rozwoju
Written by ptsadmin
Grupa tematyczna: G02
Relacje z innym, nie-ludzkim bytem
Słowa kluczowe: emancypacja, degrowth, globalne Południe, postkolonializm, ontologia polityczna, kosmopolityzm
Prelegent: Jakub Barszczewski