Remigiusz Mróz, Olga Tokarczuk czy Henryk Sienkiewicz – gusty i oczekiwania czytelnicze Polaków
Referat jest oparty na analizie gustów czytelniczych obserwowanych na przestrzeni ostatnich 10 lat oraz tematyczno-gatunkowej struktury deklarowanych wyborów lekturowych Polaków w wieku powyżej 15 lat w kontekście ich praktyk czytelniczych z 2020 i 2021 roku. W referacie zostaną wykorzystane analizy wyników corocznego ogólnopolskiego badania społecznego zasięgu książki realizowanego przez Bibliotekę Narodową oraz dodatkowo rezultaty, mającego miejsce na jesieni 2021 roku badania praktyk czytelniczych Polaków w wieku powyżej 60 roku życia.
Wyróżnione rozłączne kategorie (typy) opisują strukturę deklarowanych wyborów lekturowych. Wyodrębnione typy książek powstały jako wypadkowa kryteriów literaturoznawczych, krytyki literackiej, estetyczno-formalnych i wieloletnich doświadczeń badań czytelnictwa dorosłych Polaków, młodzieży i dzieci, które dokumentują sposoby opisywania książek przez samych czytelników i ich wyobrażeń o czytanych lekturach, aktualizowanych danymi z rynku książki o nowościach trafiających do społecznego obiegu czytelniczego. Podstawowe kryterium klasyfikacji ma charakter tematyczno-gatunkowy. Prezentacja wyborów czytelniczych, uporządkowanych według przyjętego kryterium, pozwala na szczegółowy wgląd w rozkład frekwencji poszczególnych typów książek i w ich ramach wybieranych tytułów oraz reprezentowanej przez nie tematyki. Kompletna mapa czytelniczych wyborów (uchwyconych dzięki deklaracjom badanych osób potwierdzających czytanie książek w ciągu ostatnich 12 miesięcy od momentu realizacji badania) identyfikuje najpoczytniejsze tytuły, ich autorów oraz najchętniej czytane przez Polaków typy książek. Ta sama metoda wyodrębniana czytanych autorów pozwala na obserwację trendów w społecznych preferencjach lekturowych.
Wśród czytelników książek w Polsce są przede wszystkim osoby z co najmniej średnim wykształceniem, a dominują z wyższym, w efekcie czynnikiem różnicującym w analizie statystycznej wybory czytelnicze są zmienne demograficzne, zwłaszcza wiek i płeć. W referacie podjęte zostaną następujące kwestie – jak przebiega społeczna stratyfikacja oczekiwań i gustów czytelniczych Polaków; na czym polega fenomen popularności prozy Remigiusza Mroza; jakie miejsce w wyborach czytelniczych zajmuje artystyczna polska literatura współczesna i reportaż; dlaczego tak poczytne są romanse obozowe; co wyróżnia pokolenia czytelnicze – wattpad, lektury szkolne i biblioteka publiczna; czy wszystkożerność książkowa istnieje? W odpowiedzi na postawione pytania zostaną opisane społeczne obiegi książki, które budują źródła informacji i wymiana opinii o książkach, relacje społeczne związane z książkami, sposoby pozyskiwania czytanych książek czy format w jakim są czytane, w efekcie wyznaczają społeczne wzory praktyk i gustów czytelniczych.