Na początku III RP twórcy polskiej literatury fantastycznej chętnie poruszali tematykę religijną. Przegląd zawartości czasopism „Fenix” i „Fantastyka” (od lipca 1990 roku „Nowa Fantastyka”) oraz antologii „Czarna msza” i „Wizje alternatywne” pozwala wskazać około trzydziestu odnośnych opowiadań opublikowanych w latach 1990–1993. Część z nich stanowiły utwory zaliczane przez ówczesnych komentatorów do nurtu clerical fiction, który w znacznym uproszczeniu określić można mianem fantastyki antyklerykalnej. W referacie przeanalizuję te teksty z perspektywy socjologicznokulturowej, przedstawiając zarówno zawartą w nich refleksję egzystencjalną bądź metafizyczną, jak też formułowaną krytykę duchowieństwa i religijnych instytucji. Zwłaszcza ta ostatnia może się dziś wydawać zaskakująca, gdy weźmiemy pod uwagę konserwatywno-prawicowe przekonania wielu autorów, redaktorów, komentatorów i czytelników fantastyki w ówczesnej Polsce. Oprócz wspomnianych przekonań wezmę pod uwagę szereg składników społeczno-kulturowego kontekstu badanych dzieł: (1) pozostałe rodzime opowiadania fantastyczne podnoszące kwestię religii, (2) publikowane w kraju tłumaczenia zbliżonych tematycznie utworów anglojęzycznych, (3) komentarze publicystyczne dotyczące fantastyki religijnej, (4) biograficzne uwarunkowania autorów, (5) właściwości socjodemograficzne czytelników prozy fantastycznej w Polsce, (6) transformację systemową (w tym także powstanie kapitalistycznego rynku książki oraz zmiany w funkcjonowaniu wszelkich pism literackich), (7) wzrost znaczenia Kościoła rzymskokatolickiego w sferze publicznej. Głównym źródłem danych będą informacje dostępne w przytoczonych wyżej czasopismach: opowiadania, komentarze, biogramy, wyniki ankiet czytelniczych. Wykorzystam również literaturę przedmiotu poświęconą samej fantastyce oraz opracowania na temat okresu transformacji, m.in. raporty z badań poświęconych społecznej percepcji Kościoła. Ogólne ramy referatu zbudowane zostaną na podstawie prac metodologicznych i empirycznych autorstwa Wendy Griswold.

Przykładowe pozycje bibliograficzne:
1. Geraci, R. (2014). A Novel Society: Science Fiction Novels as Religious Actors. Implicit Religion, 4(4), 417–431.
2. Griswold, W. (1987). A Methodological Framework for the Sociology of Culture. Sociological Methodology, 17, 1–35.
3. Griswold, W. (2000). Bearing Witness: Readers, Writers, and the Novel in Nigeria. Princeton: Princeton University Press.
4. Krawczyk, S. (w druku). Gust i prestiż. O przemianach polskiego świata fantastyki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
5. Siuda, P. (2014). In pursuit of pop culture: Reception of pop culture in the People’s Republic of Poland as opposition to the political system – Example of the science fiction fandom. European Journal of Cultural Studies, 17(2), 187–208.