Celem artykułu jest rekonstrukcja społeczno-gospodarczo-kulturowych i politycznych uwarunkowań wyników wyborów parlamentarnych (2019) i prezydenckich (2020). W tym celu połączono dane Państwowej Komisji Wyborczej dot. zachowań wyborczych (frekwencja, preferencje polityczne, ich dynamika w porównaniu z głosowaniami z roku 2015) mieszkańców powiatów i gmin na prawach powiatów z różnymi danymi charakteryzującymi te jednostki terytorialne (m.in. poziom rozwoju, migracje, charakterystyka rynku pracy, urbanizacja, wyniki egzaminów organizowanych przez CKE, przestępczość, samobójstwa, praktyki religijne, efekty polityki społecznej rządów prawicy).
Wyodrębniono kilka czynników współkształtujących w latach 2019-20 polską przestrzeń społeczno-gospodarczą i kulturową: ogólny poziom skumulowanego rozwoju (oś modernizacji), generalne doświadczenie industrializacji (w tym deindustrializacji i reindustrializacji), korzystanie (lub nie) z szans rozwojowych w czasach III RP, wreszcie – oś tożsamości (siły tradycyjnych więzi religijno-rodzinnych). Udokumentowano także generalnie depolaryzujące polską przestrzeń społeczno-gospodarczą i kulturową zmiany z lat 2014-2019.
Analizy potwierdziły oczywistą tezę, że w latach 2019-20 stronami fundamentalnego podziału (rozłamu) w strukturze socjopolitycznej kraju były obozy PiS (z matecznikiem w społecznościach „Polski powiatowej” z silniejszymi, tradycyjnymi tożsamościami) oraz „antyPiS” (z matecznikiem w pięciu głównych metropoliach).
Dodatkowo zauważono postępującą polaryzację stron rywalizacji, wzrost mobilizacji wyborczej w społecznościach lokalnych bliższych „obozowi PiS” a także rosnący wpływ na sposób głosowania (i wybór obozu) struktury społeczno-zawodowej tychże społeczności. Zmierzono wpływ na wyborców polityki społecznej rządów prawicy. Stwierdzono, że po roku 2015 rola osi interesów zwiększyła się, osi tożsamości relatywnie zmalała.
Prowadzi to do końcowego wniosku, że choć społeczno-gospodarcze i kulturowe podłoże polskiej polityki zmieniło się w ograniczonym stopniu, to charakterystyka samego podziału socjopolitycznego – pomimo tego, że jego strony pozostały te same – uległa w latach 2015-2019/20 nieco większym przeobrażeniom.