W swoim wystąpieniu poruszę temat sprawczości dzieci w kontekście korzystania z najnowszych technologii. Na przykładzie smartfonów zaprezentuję zagadnienia związane z konfliktem pokoleń dotyczącym stosunku rodziców do obecności w codziennym życiu ich dzieci kieszonkowego komputera jakim jest smartfon. Skupię się przede wszystkim na reakcjach dzieci na wprowadzane przez ich rodziców reguły korzystania ze smartfonów w domu oraz na główne różnice w postrzeganiu i korzystaniu ze smartfonów przez rodziców i ich dzieci; poruszę również kwestię znaczenia pozytywnych relacji w rodzinie w przeciwdziałaniu uzależnieniu od smartfonów. Moje wystąpienie będzie miało charakter teoretyczno-przeglądowy i oparte będzie na wykonanym przeze mnie systematycznym przeglądzie literatury naukowej dotyczącej problematycznego używania smartfonów (w jego ramach bada się między innymi takie kwestie jak uzależnienie od tej technologii, czy jej wpływ na psychikę jednostek i ich życie społeczne). Zaprezentowana analiza będzie zakotwiczona w teorii obiegu kultury (circuit of culture) oraz konstruktywizmie społecznym.
Szybkie rozpowszechnienie się smartfonów w różnych grupach społecznych sprawiło, że bardzo trudno jest uchwycić ewentualne przemiany społeczne w ich obrębie. Na podstawie przeprowadzonych dotychczas badań naukowych można jednak wyodrębnić kilka cech charakterystycznych, które wiążą się z korzystaniem ze smartfonów przez ogół społeczeństwa:
1. Smartfony mają potencjał uzależniający, przy czym nie ma konsensusu, co do tego w jaki sposób takie uzależnienie należy diagnozować,
2. Ze smartfonów regularnie korzystają coraz młodsze dzieci (wiek początkowy różni się w zależności od badań),
3. Obserwowane jest zjawisko socjalizacji odwrotnej w odniesieniu do umiejętności obsługiwania smartfonów,
4. Rodzice korzystają z różnorodnych metod ograniczania swoim dzieciom dostępu do smartfonów, co stanowi zarzewie konfliktu pomiędzy rodzicem a dzieckiem.
Na wymienione problemy można spojrzeć z perspektywy różnych paradygmatów. Najbardziej kompleksową perspektywą teoretyczną jest według mnie teoria obiegu kultury. Daje ona narzędzia do zrealizowania holistycznej analizy konfliktów na linii rodzic-dziecko, które wynikają z użytkowania smartfonów. Pomaga ona objąć refleksją badawczą nie tylko perspektywę jednostek (ich identyfikację, konsumpcję oraz regulację danego artefaktu kulturowego), ale także kontekst makrospołeczny, który ma przecież potencjał do wpływania na jednostkowe postawy (produkcja i reprezentacja artefaktu w kulturze). Będąc świadomym wielowarstwowości badanego problemu opowieść o nim domknę przy pomocy konstruktywizmu społecznego. Paradygmat ten umożliwia bowiem przeprowadzenie egalitarnej analizy problemu, w której nie wartościuje się perspektywy którejś z grup społecznych (czy to rodziców, czy to dzieci).