Koła gospodyń wiejskich (KGW) to do dzisiaj najpopularniejsza forma samoorganizacji kobiet na obszarach wiejskich. Przez lata głównym celem zrzeszania mieszkanek wsi było wspieranie procesu modernizacji gospodarstw domowych, gospodarstw rolnych oraz poprawa warunków życia mieszkańców wsi (Bukraba-Rylska 2008). Wraz z wprowadzeniem ustawy o KGW jasno sprecyzowano cele działalności tych organizacji, do których zaliczono funkcję społeczno-wychowawczą, oświatowo-kulturową w środowiskach wiejskich oraz wspieranie rozwoju przedsiębiorczości kobiet .
Obecnie KGW mogą działać na wiele sposobów: 1) Są koła, które rejestrowały się w Wojewódzkich Związkach Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych (działając na podstawie ustawy z 8 października 1982 r. o społeczno-zawodowych organizacjach rolników i stanowiły wyodrębnioną jednostkę organizacyjną kółka rolniczego). 2) Część z kół działa jako stowarzyszenia. 3) Wiele kół powstało po 2018, kiedy weszła dedykowana im ustawa.
Z badań przeprowadzonych w 2014 r. przez Fundację Pracownia Badań i Innowacji Społecznych „Stocznia” wynika, że współcześnie formuła działania kół jest na tyle otwarta i elastyczna, że w zależności od potrzeb członkiń i lokalnego kontekstu społecznego, może być ona wypełniona dowolną treścią. Koła gospodyń wiejskich realizują się zatem w wielu obszarach aktywności społecznej, kulturalnej lub sportowej.
Celem referatu będzie diagnoza społecznego odbioru społecznej działalności kobiet zaangażowanych w KGW w dwóch perspektywach:
1. Zewnętrznej – w oparciu o badania naukowe, postrzeganie KGW przez polityków, Kongres Kobiet);
2. Wewnętrznej – w oparciu o badania własne realizowane z członkiniami KGW.
Jednym z tematów badań przeprowadzonych w 2019 r. była ocena odbioru społecznego działań podejmowanych przez KGW. Przeprowadzono 24 wywiady pogłębione z osobami w różnym wieku, zaangażowanymi w działalność KGW. Dla każdego badanego koła wpływ na życie społeczności lokalnej stanowi istotny aspekt działalności. (Mencwel i in. 2014: 14). Oprócz szeroko omawianych w literaturze pozytywnych przejawów funkcjonowania KGW, brakuje pogłębionych analiz dotyczących tych działalności podejmowanych przez KGW, które są krytykowane, lub kwestii z jakimi problemami współczesne KGW się borykają.
Coraz wyraźniej w działalności kół gospodyń wiejskich zarysowują się tendencje indywidualistyczne, a oprócz motywacji altruistycznych pojawiają się również samorealizacyjne, ukierunkowane na rozwój osobisty. Koła są więc przestrzenią działań zarówno na rzecz innych członków wspólnoty lokalnej, grupy, ale również dają możliwość rozwijania indywidualnych zainteresowań i samodoskonalenia.
Współczesne koła gospodyń wiejskich coraz częściej działają jak nowoczesne organizacje, próbują odnaleźć swoją niszę i dążą do większego wyspecjalizowania. Starając się sprostać wyzwaniom współczesności, stają się elastyczne, otwarte, posługują się językiem marketingu i ekonomii społecznej (Mencwel i in. 2014: 34). Identyfikują problemy i zagrożenia, zaliczyć do nich można m.in. problem z zachowaniem ciągłości organizacji poprzez zapewnienie stałej rekrutacji nowych członków, mniejszą chęć osób do angażowania się w działania na rzecz społeczności, większą atrakcyjność innych sposobów spędzania wolnego czasu.