Rola i znaczenie gospodarstw opiekuńczych w systemie instytucji życia zbiorowego na polskiej wsi
Gospodarstwa opiekuńcze są innowacją społeczną, która zmienia tradycyjne relacje międzypokoleniowe w rodzinach wiejskich oraz jest nową instytucją w systemie instytucji pomocy społecznej. Zwiększająca się liczba seniorów zmienia funkcjonowanie rodzin i społeczności wiejskich. Sposób działania zarówno poszczególnych gospodarstw opiekuńczych, jak również całego ich sytemu musi uwzględniać te uwarunkowania. Idea gospodarstw opiekuńczych wpisuje się w nurt rolnictwa społecznego, który zakłada możliwości tworzenia oferty lokalnych usług społecznych na bazie gospodarstw rolnych. Gospodarstwa społeczne to innowacje, które pozwalają na jednoczesne osiąganie celów ekonomicznych (miejsca pracy, zwiększenie dochodów, inwestowanie w lokalnej społeczności środków przeznaczanych na usługi społeczne) oraz celów społecznych (aktywizacja seniorów, zapewnienie wsparcia osobom go potrzebującym, podnoszenie jakości życia mieszkańców obszarów wiejskich). Przeprowadzone ogólnopolskie badania w ramach projektu GROWID wskazują, że w ostatnich latach podjęto w Polsce szereg inicjatyw z zakresu „zielonej opieki” i „rolnictwa społecznego”. Dzięki nim istnieją już przykłady organizacji pozarządowych czy przedsiębiorstw społecznych, które wykorzystują elementy rolnictwa do tworzenia wysokiej jakości usług społecznych. Prężnie funkcjonuje Ogólnopolska Sieć Zagród Edukacyjnych, które są jednym z typów gospodarstw społecznych. Działania podjęte przez Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego dowiodły z kolei, że możliwe jest czasowe oferowanie usług opiekuńczych w gospodarstwach rolnych w ramach projektów dofinansowanych ze środków publicznych. Nie brakuje także przejawów indywidualnej przedsiębiorczości mieszkańców wsi, które znajdują wyraz w tworzeniu firm świadczących usługi opiekuńcze czy też przedsiębiorstw społecznych, które poprzez tworzenie miejsc pracy dla osób o specjalnych potrzebach, udzielają im wsparcia. W referacie zostaną przedstawione wybrane wyniki badań zrealizowanych w ramach projektu: „Gospodarstwa opiekuńcze w rozwoju obszarów wiejskich wobec wyzwań demograficznych (GROWID)” , (ID: 381773), finansowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju.