Dr hab. prof. UAM Aldona Żurek – socjolog rodziny, obecnie pracuje w Zakładzie Socjologii Jednostki i Relacji Społecznych, dziekan Wydziału Socjologii na UAM. Jest autorką jednej z pierwszych w Polsce monografii poświęconych singlom i zjawisku singlostwa. Jej główne zainteresowania naukowe dotyczą problematyki modernizacji życia rodzinnego, pokazanej z perspektywy takich procesów jak indywidualizacja, deinstytucjonalizacja czy rodzinny bricolage. Interesują ją też kwestie związane z wyznaczaniem symbolicznych granic między rodziną a jej otoczeniem społecznym i wynikających z tego konsekwencji – jednostkowych i społecznych. W swoich badaniach podejmuje też problematykę relacji między pokoleniami w rodzinie. W szczególności dotyczyły one strategii życiowych przyjmowanych przez seniorów, więzi rodzinnych oraz ról rodzinnych. W ostatnim roku uczestniczyła w badaniach podjętych przez zespół poznańskich badaczek związanych ze Strajkiem Kobiet. Ich celem było zbadanie poglądów na temat osobistego doświadczania Strajku Kobiet i tworzenia się kobiecej solidarności, mającej wymiar osobisty i publiczny.
Wsparcie rodzinne. Między negocjacjami a instytucjonalną regulacją
Relacje międzypokoleniowe prezentowane są w dwóch perspektywach: makrospołecznej oraz mikrospołecznej. W tym drugim przypadku badania koncentrują się na relacjach rodzinnych, jakie występują między pokoleniem rodziców i pokoleniem dzieci, w drugiej kolejności dotyczą one również więzi łączących pokolenie seniorów oraz pokolenie wnuków. Wsparcie, jakiego udzielają sobie pokolenia przyjmuje zróżnicowaną postać. W szczególności dotyczy ono pomocy materialnej i finansowej, działań o charakterze usługowym i opiekuńczym, a także umacniania więzi o charakterze emocjonalnym. Z przeprowadzonych do tej pory badań, wiemy kto (takiego wsparcia udziela), komu (jest ono udzielane), w jaki sposób (pokolenia pomagają sobie) a także kiedy taka pomoc jest uruchamiana. Znamy także listę czynników, mających społeczny, demograficzny, medyczny a nawet kulturowy charakter, które wpływają na intensywność i formę rodzinnego wsparcia. Brakuje jednak odpowiedzi na jedno zasadnicze pytanie: dlaczego krewni należący do różnych pokoleń czują się zobowiązani do udzielania pomocy innym członkom rodziny? Dlaczego pomoc udzielana jest bezwarunkowo, często bezterminowo, a także niezależnie od siły więzi emocjonalnych łączących krewnych?
Idea solidarności rodzinnej jest ważnym składnikiem relacji rodzinnych. Jest zatem również włączona w kontekst oczekiwań, dotyczących wsparcia udzielanego sobie przez pokolenia. Oczekiwania te przyjmują postać norm, które zobowiązują krewnych do pomocy, nawet jeśli przynosi ona negatywne konsekwencje dla darczyńcy.
W swoim wystąpieniu podejmę próbę odpowiedzi na pytane o to, dlaczego tak się dzieje. Mimo tego, że działania o takim charakterze oferują również wyspecjalizowane instytucje społeczne, działające w ramach określonych polityk społecznych. Przede wszystkim zaś interesować mnie będzie to, w jaki sposób przemiany życia rodzinnego, obejmujące proces indywidualizacji, deinstytucjonalizacji oraz pluralizm modeli rodziny wpłynęły na nasze myślenie o tym, jakie obowiązki wynikają z członkostwa w systemie rodzinnym. Zwrócę też uwagę na to, że język opisu życia rodzinnego (np. kapitał rodzinny, zasoby rodziny, praktyki rodzinne, przymus strukturalny, oświeceni egoiści) wskazuje na postrzeganie rodziny jako czynnika, ograniczającego lub poszerzającego możliwości kształtowania ścieżek karier życiowych ludzi.