Jolanta Grotowska-Leder

Od socjologii stosowanej do socjologii publicznej: wiedza socjologiczna a praktyka społeczna

Przedmiotem podjętych analiz jest relacja między socjologią czystą, teoretyczną a socjologią zorientowaną problemowo i praktycznie w zakresie formułowania obszarów badawczych, sposobów realizacji badań oraz potrzeb praktyki. Ramy analiz stanowią osiągnięcia, ale też ograniczenia trzech subdyscyplin socjologicznych: socjologii stosowanej, socjologii problemów społecznych i socjologii publicznej w zakresie problematyzowania obszarów życia społecznego wymagających zmiany. Socjologia stosowana ewoluowała od formułowania konkretnych rekomendacji praktycznych (podporządkowania wiedzy naukowej celom praktycznym) do tworzenia intelektualnych warunków rozwiazywania problemów praktycznych. Socjologia problemów społecznych wyrosła z potrzeby zwiększenia wrażliwości socjologii na zjawiska naruszające harmonię życia społecznego oraz rozpoznawania i tworzenia warunków dla zmiany niepokojącego stanu poprzez zbiorową reakcję podejmowaną na różnych poziomach organizacji życia społecznego. Wykorzystując wiedzę teoretyczną o procesach i mechanizmach życia społecznego, budowane są wielopłaszczyznowe opisy i analizy warunków życia różnych grup i zbiorowości społecznych, w tym barier ich rozwoju, oraz identyfikowane zjawiska i procesy zagrażające ich funkcjonowaniu i rozwojowi. Na tej podstawie opracowywane są całościowe diagnozy sytuacji dotyczące warunków przywracania stanu harmonii społecznej. Z kolei socjologia publiczna prowadzi socjologię do otwartego dialogu z publicznością spoza akademii, w którym obie strony pogłębiają swoje zrozumienie problemów publicznych poprzez ukazywania związku pomiędzy „prywatnymi troskami” pojedynczych osób i rodzin i „publicznymi problemami” tkwiącymi w strukturze społecznej. Jej przesłaniem nie jest gromadzenie abstrakcyjnej wiedzy, lecz zmiana społeczna, zaś od socjologów wymaga się innego zaangażowania w procesie badawczym, tzn. budowania skutecznej współpracy ze zwykłymi ludźmi poprzez ich uwrażliwianie na potrzebę dzielenia się swoim doświadczeniem i wspólnego działania na rzecz zmiany świata społecznego. Rozważania podjęte w prezentacji wpisują się w trwający od dawna dyskurs wokół hybrydalnej natury socjologii jako dyscypliny naukowej oraz znaczenia rozwoju wiedzy naukowej dla prowadzenia dobrej praktyki.